Ukrayna-Rusya krizindeki savaş kurmacası Stanley Motss’u aratmıyor. Bilindiği üzere “Başkanın Adamları” filminde düşünceleri farklı yöne çekmek isteyen Brean'ın aklına çok garip bir fikir gelir: “Savaş”. Ama sıradan bir savaş değil, kurgusal bir savaş. Kurgusal bir savaş yaratarak artık insanların düşüncelerini başka bir yöne çekmeyi planlayan Conrad Brean, işi inandırıcı yapması için bir Hollywood yapımcısı olan Stanley Motss'a (Dustin Hoffman) ulaşır ve olaylar gelişir. Ukrayna-Rusya krizinde de dezenformatik haberler sosyal medyada viral olarak yer almaktadır. “Sivillerin yaralandığı, enkaz altında kaldığı hatta atılan bombalardan hayatını kaybeden insanların olduğu vs.” Rusya Lideri Putin'in Ukrayna'ya saldırı başladığını ilan etmesinden kısa bir süre sonra, çatışmadan geldiği iddia edilen videolar ve görüntüler sosyal ağlarda trend olmaya başladı. Çok sayıda gerçek görüntü olsa da, yüz binlerce izlenmeye ulaşan bazı viral klipler, geçmişteki çatışmalardan veya eski askeri tatbikatlardan olayları gösteriyor. Söz konusu savaştaki “yalan savaş haberlerini” tek tek inceledim.

FOTOĞRAF 2018 YILINDAN

2018 yılında bir binada meydana gelen gaz patlamasında yaralanan aynı kadının fotoğrafı şimdi de savaşta yaralandı diye gazetelerde manşet yapıldı.

AYNI KADIN KULLANILMIŞ

Sosyal medyada viral olan yaralı kadınlardan birisi de bu fotoğraf. Ancak fotoğrafın 2018’deki gaz patlamasından kalan bir fotoğraf olduğu söylenmektedir. Bazı haber sitelerinin aynı fotoğrafı defalarca kullandığı iddia edilmektedir.

GÖRÜNTÜ 2000 YILINDAN

Örneğin aşağıdaki görselde Ukrayna’nın Kharkov kentini bombalayan Rus uçaklarını gösterdiği iddia edildi. Ancak görüntünün 2020 yılına ait olduğu ortaya çıktı.

GÖRSEL 1993 YILINDAN

BBC'de yer alan habere göre 2014 Rusya-Ukrayna savaşının, 2011 Libya savaşının ve 2020 Beyrut patlamalarının viral hale geldiği görüldü.

Aşağıdaki görsel de sosyal medyada paylaşıldı ve haber sitelerinde kullanıldı. Ancak görselin 1993 yılında ait olduğu ortaya çıktı.

VİDEO 2016 YILINDAN

Rus askeri paraşütçülerinin Ukrayna'ya indiğini iddia eden bir viral video ise ilk olarak 2016'da internette yayınlandı. Bu verilerin yanlış olduğu ilk olarak TRT Haber’de çıktı.

YARALIYMIŞ GİBİ MAKYAJ

9 saniyelik bu videoda bir Ukraynalı sivilleri yaralı göstermek için makyaj yapmaktadır.

DİNAMO KİEV YALANI

Fotoğraftakiler Dinamo Kiev oyuncuları değil. 26 Şubat itibariyle futbol kulübünün Rusya’ya karşı direnişe katıldıklarına dair bir açıklaması yok. Fotoğraf, gayri-resmi bir gençlik hareketi olan Honor’un kendi kendine örgütlenen üyelerini gösteriyor.

TWITTER YALANI

Zelenski Twitter hesabından bazı devlet adamlarını çıkardığı iddia edildi. Ancak Zelenski kimseyi takip etmiyordu. Zelenski'nin hesabının başka tarihlerdeki arşivlerinden kimseyi takip etmediği doğrulanıyor.

RUS TANKLARINA SALDIRI

Videonun Kiev'de Rus tanklarına yönelik güncel molotof saldırısını gösterdiği iddia edildi. Video 2014 yılında Kiev’de Bağımsızlık Meydanı’nda düzenlenen protestolardan. Aynı anın farklı açıdan alınmış görüntülerine ulaşmak mümkün.

ZELENSKİ ÜNİFORMA GİYMEDİ

Fotoğraf 2021 yılından, güncel değil. Zelenski’nin Donbass bölgesindeki cephe hattına yakın mevzileri ziyareti sırasında kaydedilmiş. Fotoğrafı Nisan 2021’den itibaren çok sayıda haber merkezi kullanmış.

UÇAK DÜŞÜRÜLMESİ YALANI

Bayraktar TB2 havadan havaya atış yapma kabiliyetine sahip değil. Aracın üstündeki mühimmat salt yer hedefleri için uygun. Havadan havaya atış yapan SİHA’lar henüz geliştirilme aşamasındalar.

BAŞKAN YARDIMCISI YALANI

Stok görsel sitelerinde bulunan fotoğraf Ağustos 2021’de, Ukrayna'nın bağımsızlığının 30. yılı için düzenlenen askeri geçit töreni provasında çekilmiş. Ukrayna’da “başkan yardımcısı” diye bir mevki bulunmuyor. Ukrayna başbakanı Denis Şmihal’in eşi, görseldeki kişi değil. Birinci Başbakan Yardımcısı Yulia Sviridenko ise Sergey Derlemenko isimli bir iş insanıyla evli.

TALİBAN YALANI

Taliban'ın Ukrayna'da yaşayan vatandaşlarını 24 Şubat 2022'de ülkeye dönmeye çağırdığı iddiası doğru değil. Taliban hükümetinin böyle bir açıklaması yok. İddiaya kaynak olarak gösterilen içerikler yalnızca Türkçe yayılmış.

HAVA SALDIRISI YALANI

Videonun Rusya'nın Ukrayna'ya hava saldırılarından birini gösterdiği iddiası gerçek dışıdır. Görüntü internete 15 Aralık 2021 tarihinde yüklenmiş, yani eski tarihli. Video War Thunder isimli savaş oyunundan.

SİHA TB2 YALANI

Videonun SİHA TB2’lerin Rus konvoyuna saldırısını gösterdiği iddiası doğru değil. Video 2020 yılında Suriye rejimine ait askeri konvoya yapılan saldırıyı gösteriyor. Saldırı TB2 SİHA’ları ile gerçekleştirilmiş.

RUSYA-UKRAYNA ÇATIŞMASI DEĞİL

Video güncel Rusya Ukrayna çatışmalarından değil. Görüntüler 2014 yılında Donbass bölgesindeki çatışmalarda ölen askerleri gösteriyor. Videoyu detaylı incelediğimizde asker kıyafetlerindeki renklerinden Ukrayna'ya bağlı askeri birlikler olduğu seçiliyor.