Türkiye’nin geçmişten günümüze en büyük sorunu enflasyonla mücadele olmuştur. Ülkemizde ilk defa 1840 tarihinde kağıt para kullanımına geçilmiştir. Ancak kağıt paraların erişiminin kolay ve arzının bol olması para değerlerinin düşmesine yol açmıştır. (1) İslami yazarlara göre (Abdülaziz Bayındır, Hayrettin Karaman, Ali Şafak vd.) enflasyonun tek sebebi piyasaya fazla para sunulmasından kaynaklanmaktadır. Oysa günümüzde enflasyona etki eden iç parametreler de mevcuttur. Örneğin; hukuk devleti olabilme ile enflasyon arasındaki korelasyon gibi. Fıkıh kitaplarının çoğu da madeni para sisteminin geçerli olduğu zamanda yazılmıştır. Onlara göre; kağıt para sisteminden yeniden altın veyahut madeni para sistemine geçilmesi gerekmektedir. Yine İslami fıkıhçılar aşırı tüketim talebi ve maliyet artışlarının sebep olduğu enflasyon türlerine pek az değinmişlerdir. (2) İslami yorumlara bakıldığında neo-liberal sistemin enflasyonla mücadele metotlarının ayrıldığını görebiliriz. Örneğin; Hz. Ali darlık dönemlerinde vergi yükünün hafifletilmesini salık vermiştir. (3) Oysa neo-liberal sistemde arz-talep dengesini sağlamak için daha doğrusu talebi kısmak için vergiler arttırılır. Hz. Ömer ise Keynesyen’den on dört asır önce istihdamın önemini ortaya koymuştur. Hz. Ömer Mısır’ı ele geçirdiğinde ülkeye çeşitli yatırımlar yaparak istihdam alanları açmıştır. Ancak Keynesyen mantık bir nevi aldatmacadır. Ona göre; kapitalistler işçilere istedikleri ücreti vermelidir ama verdikleri ölçüde fiyatları da arttırmalıdır. Böylece işçi sürekli ücretinin arttığını düşünecek ve isyan etmeyecektir. İslami fıkıhçıların enfalsyonla mücadelede önerdiği sistemlerden birisi de “gömüleme-kenz” yani altın ve gümüşünü harcamayarak elde tutmaktır. Bunu pek çok iktisatçı eleştirmektedir. Paranın dolaşıma sokulmasının ekonomiye daha fazla katkı sağlayacağını iddia etmektedirler. İslam aleminin en büyük avantajlarından birisi de çift para sistemini kullanmalarından dolayı enflasyondan fazla etkilenmemeleri olmuştu. ( gümüş ve altın) Bir para biriminde değer kaybı yaşandığında diğerine geçişkenlik vardı (4) bu da fiyatlarda büyük dalgalanmaların önüne geçiyordu. Ama devir değişti. Serbest piyasa ekonomisinde fiyatlar arz ve talebe göre belirlenmektedir. Her ne kadar bazı spekülatörler olsa da bu durum böyledir.

İslam ekonomi modelinde enflasyonu önlemek için şu tedbirler alınmalıdır:

1)“Tam istihdam

2) Rasyonel ve dengeli üretim

3) Kamu personel harcamalarının asgari ölçüler içinde tutulması

4) Üretilen malların talebi karşılayacak biçimde piyasaya arzedilmesi

5) Sun’i talep artışının önlenmesi” (5)

Enflasyonla ilgili şu ayetleri örnek gösterebiliriz. Araf Suresi 7/ ayet:85, Hud Suresi 11/ ayet:84,85, Enam, 6/152. Enflasyonla ilgili de Ebu Davud ile İbn Mace’den şöyle bir hadis vardır: “Peygamberimiz ihtiyaç hali müstesna, Müslümanların tedavül eden paralarını kırpıp kesmeyi yasaklayıp nehyetti. “(6)

İslami fıkıhçılar her ne kadar enflasyona çözüm önerileri getirmeye çalışsa da dönem değişmiştir. Örneğin; onların bu konuyla ilgili görüşlerini belirttikleri dönemde grev, lokavt, işi yavaşlatma gibi mücadele yöntemleri yoktu ve bu faktörler de enflasyonun yükselmesine yol açmaktadır. Yine fıkıhçılar enflasyonu önleme metodu olarak faizin devlet tarafından belirlenmesini de önemsememişlerdir. (7) Son kertede sağlam para sağlam ekonomi ile olur. Fıkıhçılar ise fiyatların düşmesi veya yükselmesini sadece kul hakkına bağlamaktadır. Ne yazık ki neo-liberal rekabetçi sistemde bu değerler bir şey ifade etmemektedir. İslamcılar önsel olarak ciddi bir kapitalizm eleştirisi geliştirdikten sonra çözüm önerisi getirmeleri daha uygun olur görüşündeyim. Sisteme tepki göstermeden bir takım önerilerde bulunmak hastalığı teşhis etmeden tedaviye geçmeye benzemektedir.

Kaynakça

1. Abdülaziz Bayındır, Hayrettin Karaman, Ali Şafak vd, İslam Açısından Enflasyon ve Çözüm Yolları, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1983, s. 1.
2. Age, s. 55.
3. Age, s. 56.
4. Age, s. 58.
5. Age, s. 132.
6. Age, s. 169; Ebu Davud, C:3, s. 271, No: 3449; İbn Mace, 2, s. 761, No: 2263.
7. Age, s. 177.