Yaşar Kemal, Orhan Kemal için, “Koca bir fırındı. Bütün dünyayı ısıtırdı. Sıra tam kendini de ısıtmaya gelmişti ki, göçüp gitti” demişti 70'li yıllarda bir anma toplantısında. 
Yaşamı ekonomik zorluklar içinde geçmişti Orhan Kemal’in.
Yazdıklarından hak ettiği kadar kazanamıyordu, ilk yıllarında.
Bazı yayıncıların, romanlarını “ucuza kapatıp”, ardından, “Yine komünist Kemal’i kazıkladık” dedikleri söylenir.
Yaşamının sonlarına doğru nispeten daha iyi kazanmaya başlamıştı. Ama bu henüz kendine yeterince yansımamıştı. Yansımak üzereyken de hayatını kaybetmişti. Yaşar Kemal de yukarıdaki sözü, bu nedenle söylemişti.
*

Orhan Kemal, “toplumcu-gerçekçi” romancılığın büyük ustasıydı. 
Yaşayarak yazıyordu ama sadece orada kalmıyor, yeni ufuklar da açıyordu.
Ekmek parası için hızlı yazdığı da oluyordu. Ama bu, onu hiçbir zaman küçültmüyordu.
Zaman zaman yazacak müsvette kâğıdı bulmakta bile zorlanıyordu.
Yeşilçam’da sözlü ve yazılı senaryolar sattığı dahi oluyordu.
*
Evet, Orhan Kemal büyük bir romancıydı. Benim görüşüme göre, gelmiş geçmiş en büyük Türk romancısıydı. 
Sadece ben değil, onun kadar usta ve değerli Yaşar Kemal de aynı kanıdadır.
İkimiz de bu kanıya, Orhan Kemal'in "MURTAZA" romanında yarattığı "tip" nedeniyle varıyoruz. 
*

Her romanın kahramanı ve kahramanları vardır, Murtaza'nın da... Ama Murtaza'nın aynı adı taşıyan baş kahramanı çok özel bir "tip"tir. 
Bu tip, Orhan Kemal'in yarattığı çok ilginç bir tiptir. Bu da onu en büyük yapmaktadır.
Orhan Kemal'in benim açımdan çok özel bir yeri de var. Düzenli kitap okumaya onun kitaplarıyla başladım ve okumadığım kitabını - bir ikisi hariç- bırakmadım.
Kitap okuma alışkanlığını ortaokul hocam Ali Dereli kazandırmıştı. Orhan Kemal ise bende düzenli okumayı alışkanlık hâline getirmişti.
*
Her açıdan büyük, çok büyük yazarlarımız, sanatçılarımız var. Bunlardan bazıları dünya starı olabilecek ustalıktadır.
Orhan Kemal Batılı ülkelerin birinde yaşamış olsaydı, dünyanın en büyük yazarları arasında anılırdı.
Biz bu değerleri yeteri kadar değerlendiremiyoruz. Mapuslara atıyor, yasaklıyor, yokluk ve yoksulluklarla boğuşturuyoruz. 
Orhan Kemal çektiği yokluk ve yoksulluk koşullar içinde yazdıklarıyla bile dünya ölçeğinde büyük bir yazar olmuştur.
*
İzmir'de dün Orhan Kemal'in adını taşıyacak olan bir okulun temeli atıldı. Okula Orhan Kemal adını, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu verdi. 
Kılıçdaroğlu ile yaş itibariyle aynı kuşaktan, yâni 68 Kuşağı'ndan sayılırız. O nedenle Kılıçdaroğlu'nun okula Orhan Kemal adını vermesi tesadüf değildir. 
Çünkü Orhan Kemal, 68 Kuşağı gençlerinin okuduğu en önde gelen yazarlarımızdan biridir.
Genç yaşlı yeni kuşaklara da Orhan Kemal'i okumalarını tavsiye ederim.