Naim Babüroğlu
Kıbrıs nasıl kaybedildi?
Kıbrıs, jeopolitik ve jeostratejik konumu nedeniyle, tarih boyunca büyük güçlerin ilgisini çeken bir ada olmuştur hep. Kıbrıs, Doğu Akdeniz’in merkezinde yer alır. Bu konum, Kıbrıs’ı Akdeniz’in doğusunda deniz ulaşım yollarının kontrolü ve güvenliği açısından kritik hale getirir. Ayrıca, Doğu Akdeniz’de doğal gaz rezervlerinin keşfi, Kıbrıs’ın değerini daha da artırmıştır. ★★★ Kıbrıs, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki güvenliği için kilit konumdadır. Türkiye için Kıbrıs, Doğu Akdeniz’de batmayan bir uçak gemisidir. ★★★ Ada, Ortadoğu’ya yönelik operasyonlarda, ileri karakol ve üs olarak kullanılabilecek kritik bir coğrafyadır. Bu nedenle İngiltere’nin, adada iki askerî üssü (Akrotiri ve Dikelya) bulunur. Bu üsler, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) topraklarının dışında sayılır ve İngiltere’ye ait egemen toprak olarak kabul edilir. ★★★ ABD, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası, GKRY’ye silah ambargosu uygular. Yaptırım, 2020’de Trump döneminde kısmen; 2021’de tamamen kaldırılır. Ve GKRY’nin silahlanmasının önü açılır. ★★★ GKRY, Fransa’yla 2017’de; ABD ile 2024’te askeri işbirliği anlaşmaları imzalar. İsrail ve GKRY arasında, 2012’den itibaren savunma işbirliğini güçlendirmek için çeşitli anlaşmalar yürürlüğe girer. ★★★ Kıbrıs’a kalıcı konuşlanan ABD, adadaki İngiliz üssünü ve GKRY’nin limanlarını kullanmaktadır. Fransa’nın ise, GKRY’de iki deniz üssünü ve bir hava üssünü kullanım hakkı bulunmaktadır. ★★★ İsrail yapımı hava savunma sistemi, 2024’ün sonunda GKRY’ye konuşlandırılır. Ve bu hava savunma sistemi (Barak MX), meşhur demir kubbe sisteminden daha geniş menzilli bir savunma yeteneği sağlar. Bu sistem, Türkiye ve KKTC’nin hava sahasını izleme kapasitesine sahiptir. Ayrıca İsrail–GKRY arasında, ortak tatbikatlar da düzenlenmektedir. ★★★ Ve elbette... İngiltere’nin, ABD’nin ve Fransa’nın GKRY’deki üsleri hem NATO hem de İsrail için stratejik önem taşır. Ama, tümüyle Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Cumhuriyeti’nin (KKTC) ulusal güvenliğini tehdit eden konumdadır. ★★★ İşte... Kıbrıs ve KKTC, Türkiye için bu kadar önemli... ★★★ Tarih bir aynadır... Osmanlı Devleti, Kıbrıs’ı 1571’de Venedik’ten alır. ★★★ Yıl 1878... II. Abdülhamit, 1 Temmuz 1878’de devletler hukukunda görülmemiş ilginç bir antlaşmayla Kıbrıs’ı İngiltere’ye “emaneten” terk eder. İngiltere, Kıbrıs’a karşılık her yıl Osmanlı’ya 22 bin 936 kese altın ödeyecektir. ★★★ Böylece, 1571’de Venedik’ten alınan Kıbrıs, 307 yıl sonra 1878’de, savaşsız bir şekilde İngiltere’ye verilir. Kıbrıs’taki Türkler, adayı terk etmek zorunda kalırlar. Yerlerine Rumlar yerleşir. ★★★ II. Abdülhamit döneminde Osmanlı Devleti, tarihinde ilk kez savaş yapmadan toprak kaybediyordu. Gerçi, II. Abdülhamit döneminde, sadece Kıbrıs elden gitmedi. ★★★ 33 yıl süren iktidarında, bugünkü Türkiye’nin yaklaşık iki katı toprak kaybedildi. Sırbistan, Karadağ, Teselya, Narda, Romanya, Bulgaristan, Doğu Rumeli, Bosna- Hersek, Niş, Dobruca, Mısır, Tunus, Kars, Ardahan, Batum, Oltu, Kağızman, Kotur, Girit ve Kıbrıs, olmak üzere 1 milyon 592 bin 806 kilometrekare toprak elden çıktı. ★★★ Abdülhamid, Sultan Abdülaziz’in devrilmesinde rol oynayan donanmayı da Haliç’e hapseder ve çürütür. Donanma elden çıkmasaydı, bazı topraklar kaybedilmeyecekti. ★★★ Gel zaman, git zaman... 16 Ağustos 1960’ta, Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin garantörlüğünde Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edilir. 20 Temmuz 1974’te, Türkiye, Garanti Antlaşması’ndan doğan hakkını kullanarak Kıbrıs Barış Harekâtı’nı başlatır. Ve adanın yaklaşık %37’si Türk kontrolüne geçer. ★★★ 13 Şubat 1975’te, Türkiye ABD’nin uyguladığı ambargoya sert bir cevap verir ve Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulur. 15 Kasım 1983’te, Rauf Denktaş liderliğinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ilan edilir. ★★★ 2002’de Türkiye’de siyasi iktidar değişir. Kıbrıs politikasında esnek bir dönem başlar.★★★ Bu süreçte, Kurucu Cumhurbaşkanı Kahraman Rauf Denktaş dışlanır, devre dışı bırakılır. Türkiye’nin ve KKTC’nin kazanımlarını silen, iki kesimli, iki toplumlu federasyon öngören “Annan Planı”na “Evet” denilir. Buna rağmen GKRY, 1 Mayıs 2004’te AB’ye tam üye yapılır. ★★★ 2017’de, Crans-Montana Zirvesi düzenlenir. Türkiye, özellikle “Güvenlik ve Garantiler” konusunda bazı tavizler vermeye hazırdır. Ancak, zirve iyi ki sonuçsuz kalır. ★★★ Ve şimdi... İngiltere’den sonra ABD, Fransa ve İsrail GKRY’de kökleşirken... AB üyesi olarak GKRY, ABD’nin ve AB’nin tam desteğini almışken... Ve Türkiye, bir tehdit sarmalına girmişken... Biz, KKTC’deki seçimlerin sonucunu tartışıyoruz... ★★★ Oysa... Seçim sonucu, “iki devletli çözüm” ya da “federasyon” tercihi değildi. Türkiye’nin izlediği iç ve dış politikaların istenmediğini gösteren, çok açık bir tutumdu. ★★★ Türkiye, seçim sonucunu tartışacağına, NATO üyeliğine doğru hızla koşan GKRY’yi engelleme yollarını aramalı...
YAZIYA YORUM KAT
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.