TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş dün Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun bazı üyeleriyle Dicle Üniversitesi 2025-2026 Eğitim Öğretim Yılı Akademik Açılış Töreni’ne katıldı.

Törene Kurtulmuş’un yanı sıra Diyarbakır Valisi Murat Zorluoğlu, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Ayşe Serra Bucak, AKP Grup Başkanvekili Abdulhamit Gül, Yeni Yol Partisi Grup Başkanı Bülent Kaya, DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Osman Cengiz Çandar, HÜDA-PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, AKP Diyarbakır milletvekilleri Mehmet Galip Ensarioğlu, Suna Kepolu Ataman ve Mehmet Sait Yaz, CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, AKP Erzurum Milletvekili Selami Altınok ve çok sayıda davetli katıldı.

Törene MHP’li komisyon üyeleri katılmadı. Ayrıca TBMM’nin resmi sosyal medya hesabından törendeki konuşmaya yönelik yapılan paylaşımda yalnızca Kürtçe açıklama yer alması da dikkat çeken ayrıntılardan biri oldu.

‘ANA DİLİ, ANA SÜTÜ KADAR HELALDİR’

Burada konuşan Kurtulmuş, “Adil insanların kendisini en iyi ifade ettiği alanlardan birisidir. Ayrışmanın değil çok çeşitliliğin ve çok kültürlülüğün büyük gölgesinin yansımasıdır. Ana dili, ana sütü kadar helaldir. Bu ülkede hiçbir kimse dilini istediği gibi kullanmak istediği için bir şekilde sorgulanamaz” dedi.

Söz konusu ifadeler, DEM Parti’nin Kürtçe’nin de resmi dil olarak kabul edilip, eğitim ve diğer kamusal alanlarda kullanılmasına yönelik talebine ilişkin tartışmaları yeniden gündeme taşıdı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin partisinin son Meclis Grup toplantısında DEM Parti’ye seslenerek, “Maksimalist taleplerin gündeme gelmesinden kaçınmalıyız” ifadelerini kullanması da “DEM Parti’nin anadile ilişkin taleplerinin” “maksimalist” olup olmadığına ilişkin soruları beraberinde getirdi.

‘KONU KARIŞTIRILIYOR’

Konuya ilişkin Cumhuriyet’e konuşan İYİ Partili Meclis Katip üyesi Yasin Öztürk, “Konu karıştırılıyor olabilir.Her ikisinin de amacı olayları farklı bir noktaya taşımak, çünkü eğitimci olmadıkları için konuyu bu şekilde ele alıyorlar. Ana dilde eğitim başka bir şeydir, ana dil başka bir şeydir. Şu anda Türkiye’de Kürtçe’nin yasak olduğu bir durum yok ki. Var mı? Yok. Kanunen Kürtçe’nin yasaklandığı bir madde var mı? Hayır, gayet konuşuluyor. Ancak kanun ne diyor? Eğitim dili Türkçedir” ifadelerini kullandı.

‘DÜNYA ÖRNEKLERİ ORTADA’

Türkiye’nin dışında da örnek verebileceğini söyleyen Öztürk, şunları kaydetti:

“İtalya; Alman, Fransız, Ladino, Sloven asıllı topluluklar kendi dillerini de öğrenir, ama anayasanın 139’uncu maddesine göre eğitim dili İtalyancadır. 

Fransa; Breton, Katalan, Bask, Korsika, Alman, Karayip, Malenezya, Kanak, Guyan, Flaman, Oksitan, İtalyan kökenli topluluklar kendi dillerini de öğrenir, ama anayasanın 2’nci maddesine eğitim dili Fransızcadır.

Polonya; Alman, Belarus, Ukrayna, Rus kökenli topluluklar kendi dillerini de öğrenir, ama anayasaya göre eğitim dili Lehçedir. 

Almanya; Danimarka, Slav kökenli Sorblar, Cermen kökenli Frizler, Roman kökenli Sintilerin kendi dillerini de öğrenirler, ama eğitim dili Almancadır.  

Romanya; Macar, Roman, Alman, Türk, Rus kökenli topluluklar kendi dillerini de öğrenir, ama anayasanın 13’üncü maddesine göre eğitim dili Rumencedir. 

Macaristan; Bulgar, Yunan, Alman, Hırvat, Sloven, Sırp, Slovak, Ukrayna kökenli topluluklar ana dillerini de öğrenir, ama anayasanın 1’inci maddesine göre eğitim dili Macarcadır. 

Brezilya; Alman, Hollanda, İtalyan, İspanyol, Japon, Arap, Portekiz, Fransız asıllı topluluklar ana dillerini de öğrenir, ama anayasaya göre eğitim dili Portekizcedir. 

Slovakya;* Macar, Roman, Ukraynalı, Alman, Çek, Rutenyalı, Moravyalı, Polonyalı, Rus, Bulgar, Hırvat topluluklar kendi dillerini de öğrenir, ama anayasaya göre eğitim dili Slovakçadır. 

Meksika; 80 civarında yerli dilin de konuşulduğu Meksika’da, anayasanın 2’nci maddesine göre eğitim dili İspanyolcadır. 

İsveç; Finli, Lapon, Roman, Meankieli, Yidiş kökenli topluluklar anadillerini öğrenir, ama anayasaya göre eğitim dili İsveççedir. 

Norveç; Lapon, Finli, Roman kökenli topluluklar ana dillerini öğrenir, ama eğitim dili Norveççedir.

Yunanistan; Arnavut, Makedon, Pomak, Türk toplulukların ana dillerini öğrenir, ama anayasaya göre eğitim dili Yunancadır. 

Avusturya; Macar, Hırvat, Sloven, Çek, Slovak, Roman kökenliler ana dillerini öğrenir, ama anayasanın 8’inci maddesine göre eğitim dili Almancadır. 

Hollanda; Cermen kökenli Frizya, Karayip kökenli Papiamento topluluklar ana dillerini öğrenir, ama anayasanın 23’üncü maddesine göre eğitim dili Hollandacadır. 

Ukrayna; Rus, Romen, Macar, Moldavalı asıllı toplulukların yaşadığı ve kendi dillerini konuştuğu, öğrendiği, ama Rusya ile savaşın dengeleri alt üst ettiği Ukrayna’da, anayasaya göre Ukraynaca resmî dil ve eğitim dilidir. 

Arjantin; Alman, İtalyan, İspanyol, Japon, Fransız, İrlanda, Galler, Arap, Ermeni asıllı topluluklar ana dillerini de öğrenir, ama anayasanın 3’üncü maddesine göre eğitim dili İspanyolcadır.

Bulgaristan; Türk, Ulah, Makedon, Roman, Ermeni kökenli topluluklar ana dillerini de öğrenebilir, ama anayasanın 4'üncü maddesine göre eğitim dili Bulgarcadır.

Danimarka; Eskimo, Faroe ve Alman kökenli topluluklar ana dillerini de öğrenir, ama anayasaya göre eğitim dili Dancadır.

Hindistan; 1369 farklı dilin konuşulduğu Hindistan'da anayasanın 343’üncü maddesine göre eğitim dilleri Hintçe ve İngilizcedir. 

Filipinler; yaklaşık 170 yerel dil konuşulur, ama anayasanın 7’nci maddesine göre eğitim dilleri Filipince ve İngilizcedir. 

Türkiye’de ana dil eğitimi hakkı zaten var.  Ama resmi eğitim dili olan Türkçeyi bir kenara bırakır, Kürtçe ana dilde eğitim diye dayatırsanız bu iş dağılmaya gider. ‘Ana dil eğitimi’ ile ‘ana dilde eğitim’ birbirine karıştırılmasın.”

‘KÜRTÇE ŞARKI YASAK DEĞİL AMA EĞİTİM DİLİ TÜRKÇE’

Öztürk, “Kimse Kürtçe şarkı söylüyor diye veya düğünlerde Kürtçe müzik çalıyor diye sorguya çekilmiyor, kanunen bir suç unsuru ile karşı karşıya kalmıyor. Elbette ki herkes öğrendiği dilde konuşabiliyor, bunun yasak olmadığını biliyoruz. Ama ana dilde eğitim konusu başka bir alan. TBMM Genel Kurulu’nda da bu tartışma zaman zaman gündeme geliyor. Anayasamız açık: ‘Resmi dilimiz Türkçedir.’ Bu kadar basit. Genel Kurul’da da resmi dil kullanılıyor” dedi.

Kürtçe’nin kamusal alanda kullanılmasına ilişkin konuşan Öztürk, “Bir kişi Türkçe bildiği halde, mahkemeye çıktığında ister mağdur ister sanık olsun  meramını Türkçe anlatabildiği halde tercümana ihtiyacı var mı? Yok. Ama elbette Kürtçe bilmeyen, yalnızca Kürtçe konuşan yaşlı vatandaşlarımız da var. Onlar için tercüman konusunda bir engel bulunuyor mu? Hayır, yok. Dolayısıyla kamuda bahsedilen mesele buysa, zaten ortada bir problem yok” ifadelerini kullandı.

‘KÜRTÇE EĞİTİM TALEBİ MAKSİMALİST’

Bahçeli’nin “Maksimalist taleplerin gündeme gelmesinden kaçınmalıyız” sözlerine atıf yapan Öztürk, “Kürtçe’nin kamuda ve eğitimde kullanılma talepleri maksimalist talepler olarak değerlendirilebilir” dedi.