Gelire göre sıralı yüzde 20'lik kesimlerin toplam tüketim harcamasından aldığı pay en yoksul kesimin giderek bir kayıp yaşadığını ortaya koyuyor. ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, "Yoksul, hiç bu kadar yoksul; zengin, hiç bu kadar zengin olmamıştı" başlıklı yazısında TÜİK verilerine dayanarak şu bilgileri aktardı:

"Hanehalkı tüketim harcamaları çalışmasında, hanelerin yüzde 20’lik gelir gruplarına göre toplam harcamanın ne kadarını yapabildikleri görüyoruz. Ama detay da var. 2023 yılına ilişkin bir örnek verelim.

Geçen yılki toplam harcamanın yüzde 7.2’sini en yoksul yüzde 20’lik kesim yaptı. En zengin yüzde 20 ise toplam harcamanın yüzde 40.1’ini gerçekleştirdi.

Bu paylar, alt kalemler için tabii ki farklı. Örneğin gıda ve alkolsüz içeceklerle ilgili toplam harcamanın yüzde 12.9’unu en yoksul yüzde 20 yaptı. En zengin yüzde 20’nin gıda ve alkolsüz içecek harcamasındaki payı ise yüzde 28.2 oldu.

Toplumun en yoksul yüzde 20’si, ki bu kesim ağırlıkla asgari ücretliler ve emeklilerden oluşuyordur, nasıl oldu da son yirmi yılın en kötü yılını 2023’te yaşadı? Nasıl oldu da en yoksul kesimin tüketim harcamasındaki payı 2002-2023 döneminin en düşük düzeyine indi?

Şimdi 2 lira nere, 36 kuruş nere!

Varsayalım toplam hane sayısı da 100 ve bunların en yoksul 20’si harcamanın ancak 7.2 liralık kısmını yapmış. Hane başına harcama 36 kuruş. En zengin 20 hanenin, hane başına harcaması ise 2 liranın biraz üstünde.

Şimdi 2 lira nere, 36 kuruş nere! Üstelik bu fark giderek açılıyor. 2002'de en yoksul 20 hane, hane başına 0.46 kuruş, en zengin 20 hane ise hane başına 1.91 lira harcıyordu.

2024 daha kötü olacak gibi

Öyle görünüyor ki asgari ücrete bu yıl ikinci altı ay için zam yapılmayacak. Zaten ücret artışları olabildiğince düşük tutulacak. Bu durum özellikle ilk yüzde 20 ile son yüzde 20 arasındaki makasın daha da açılmasıyla sonuçlanacak. Zaten ilk üç yüzde 20’lik grup, yani yüzde 60’lık grup görece çok düşük harcama yapabiliyor. İlk yüzde 60’ın harcamadaki payı yalnızca yüzde 36.7. Dördüncü yüzde 20 makul sayılabilecek bir harcama payına sahip. Son yüzde 20 ise, ilk yüzde 60 yerine adeta daha fazla harcama yapıyor. İşte bu durum bu yıl çok daha belirgin hale gelirse hiç şaşırmamak gerekir."