“Ve Allah Kadını Yarattı” filmi 1956 yılında gösterime girdi.
Yani 70 yıl önce…
1958’de Türkiye’de gösterime girdiğinde, İzmir’in Kahramanlar Mahallesi’nde yaşayan 11 yaşında bir çocuktum.

Filmin adını ilk defa evimize gelen Hürriyet gazetesinde okumuştum.
Çok konuşuldu o filmin çıplak sahneleri.
Uzun yıllar BB’den bize hep cüretkâr fotoğraflar kaldı.
Onu hep çıplaklığı ile hatırladık.

ŞİMDİ GERİYE BAKTIĞIMDA GÖRDÜĞÜM İLK
FOTOĞRAF SARAY KAPISINDAKİ BU KAREYDİ

Oysa, bugün baktığımda ise ondan bana kalan ilk fotoğraf 1967 yılına, yani “Ve Allah Kadını Yarattı” filminden 11 yıl sonrasına ait.
O 11 yıl çok şeyi değiştirmişti.
Artık Brigitte Bardot değil, bütün dünyanın gözünde “BB” idi…
İnsan dilleri tarihinde yan yana başka hiçbir iki büyük harf herkese aynı şeyi ifade edebilmişti.
İşte o BB, Fransa Cumhurbaşkanlarının tarihi Élysée Sarayı’na giriyor.
Hem de Charles de Gaulle’ün, Fransa’nın kurtarıcı liderinin davetine gidiyordu.

HERKESİN HANGİ DİOR HANGİ CHANEL
TUVALETİ GİYECEK DEDİĞİ GECE

Fransa modanın, Élysée Sarayı ise Fransa devlet protokolünün beşiği…
Sarayın resmî “dress code”u kesin.
Herkes BB’nin o davete hangi Dior tuvalet, hangi Chanel uzun etekle geleceğini tahmin etmeye çalışıyor.
Ne görüyoruz…
Üzerinde bir pantolon…
Ve askerî bir ceket…
Fransız devlet tarihinde bir kadın ilk defa resmiyetin demir kanununu kırmıştır.
Daha o gece bütün Fransa bu cüreti konuşmaktadır.
Benim aklımda kalan en güçlü Brigitte Bardot fotoğrafıdır bu…
Bu fotoğraf iki yıl sonra, 1969’da, onu Fransız Cumhuriyeti’nin hayali sembolü olan “Marianne”ın somut yüzü hâline getirecekti.
Artık Fransa’yı o temsil ediyordu.
Tıpkı de Gaulle’ün “Sartre” için söylediği söz gibi…
“BB Fransa’dır…”

O FOTOĞRAFI GÖRÜNCE GERİYE DÖNÜP
FİLMİN REPLİKLERİNE BAKTIM

O fotoğrafın yayınlandığı yıl, Basın Yayın Yüksek Okulu’nun ikinci sınıfında, genç bir iletişim öğrencisiydim.
Bu fotoğrafı gördükten sonra geriye dönüp, “Ve Allah Kadını Yarattı” filminin repliklerini Élysée Sarayı’nın kapısındaki bu kadının gözüyle bir kere daha okudum.
Sahne sahne böldüm.
Her bir repliği o günün gözüyle yeniden görmeye çalıştım.
Ve yıllar sonra dün…
Bir defa daha baktım o filmin repliklerine…
Geç de olsa ne kadar çok görmediğim şeyi gördüm o filmde…

YALINAYAK DANS EDERKEN
SÖYLEDİĞİ ŞU SÖZLER MESELA

(*) Dans Sahnesi (Saint-Tropez / Plak Çalan Ev)
Filmin en provokatif sahnelerinden biri.
Juliette yalınayak dans etmektedir. Hemen hiç diyalog yoktur.
Sadece şunu işitiriz:
“Dans ediyorum çünkü içimden geliyor.”
“Kimseye hesap vermek zorunda değilim.”

SEVİLMEK İSTİYORUM
SAHİPLENİLMEK DEĞİL

(*) Eric ile Sahil Sahnesi:
Juliette, arzuyla masumiyet arasında gidip gelirken konuşur:
“Neden beni olduğum gibi kabul etmiyorsun?”
“Sevilmek istiyorum ama sahiplenilmek değil.”

AŞK BU MU YOKSA
BİR KORKU MU

(*) Antoine ile Evlilik Öncesi:
Şu replik, toplumsal ahlâk ve bireysel özgürlük çatışmasını
çok güzel anlatmaktadır:
“Beni zincirlemek istiyorsun.”
“Aşk bu mu, yoksa korku mu?”

MAHKEME SALONUNDA O TEK BAŞINA
KARŞISINDA İSE BÜTÜN BİR KASABA

(*) Ve geliyoruz mahkeme / yargılanma sahnesine…
Juliette adeta bütün kasaba tarafından ahlâken yargılanmaktadır.
Salon çekimlerinde o hep tek başınadır.
Karşısında ise öfkeli bir yargılayan kalabalık vardır.
Juliette kendi kendinin avukatıdır:
“Hepiniz beni tanıdığınızı sanıyorsunuz ama bilmiyorsunuz.”
“Günah dediğiniz şey, benim doğam…”

BEN GÜNAH İŞLEMEDİM,
SADECE YAŞAMAK İSTEDİM

(*) Ve final sahnesi…
1950’ler…
Püriten ahlakın âlemde kral olduğu yıllar…
Hayatını arzularına göre yaşamak isteyen bir kadını bekleyen tek akıbet, derin bir yalnızlık ve kaostur.
Juliette’in, film boyunca bastırılan arzunun patladığı ve dışlandığı sahne.
“Ben günah işlemedim, kötülük yapmak istemedim.”
“Sadece yaşamak istedim.”

İLBER ORTAYLI’NIN KASABA
AHLAKI DEDİĞİ ŞEY

İlber Ortaylı, en ahlakçı toplumsal birim kasabadır, diyor.
Bu film onu haklı çıkarıyor.
Kasaba halkı, erkekler, hatta kadınlar; onun davranışlarını “düzen bozucu” olarak görüyor.
Hukukî değil, ahlâkî bir yargılamadır yaptıkları.
Juliette’in suçu eylem değil, bizzat varoluştur…

KİMLERDİR BU KADINI
YARGILAYAN KASABA EŞRAFI

Peki onu yargılayan kimdir…
O mahkeme salonu kimlerden oluşur…
Film üzerine yapılan yorumlarda ahlak muhafızı o yargıçların şunlar olduğu yazılacaktır:
(*) Arzu eden ama bunu inkâr eden erkekler.
(*) Kıskanan ve düzeni koruyan kadınlar…
(*) Ve tabii ki otorite figürleri: Polisi, kilisesi, okulu, yargısı…

ALLAH’IN YARATTIĞI KADINA YÖNELTİLEN
TEK SUÇ: KADIN BU KADAR ÖZGÜR OLAMAZ

Kadına doğru uzattıkları parmaklar, onu şöyle suçlamaktadır:
“Bir kadın bu kadar özgür olamaz…”
Juliette’e gelince…
Aslında kendi kendinin iyi bir avukatı değildir.
Kendini savunmakta zorlanır…
Net cümleler kuramaz.
O ancak beden diliyle ve sessizliği ile konuşur.

BİR KADIN NE
ZAMAN KAYBEDER

Perde kapanırken bu tarihî film, sinemanın en etkileyici diliyle bize şunu anlatır:
“Kadın, kendini erkek dilinin kurallarıyla savunmak zorunda bırakıldığında zaten kaybetmiştir…”
Bu sahne hepimize gösterdi ki;
Kadın, arzunun faili olursa yargılanır.

SIMONE DE BEAUVOIR: “O GÜN
ONUNKİ ŞEREFLİ BİR YENİLGİYDİ”

Simone de Beauvoir, onun üzerine yazdığı bir makalede, onu, “Erotik varlığı ile ataerkil tiranlığa feminist bir başkaldırı” olarak değerlendirmişti.
Peki kazandı mı o başkaldırı?
Simone de Beauvoir “Hayır” diyor ve sözünü şöyle tamamlıyor:
“Ama şerefli bir yenilgiydi…”

10 YIL SONRA PARİS’TE GENÇLER KALDIRIM
TAŞLARINI SÖKERKEN ŞU SLOGANI ATIYORDU

“Ve Allah Kadını Yarattı” 1956 yılında gösterime girdi.
O yıllarda Katolik Fransa’nın kasaba ahlakı buydu.
O filmden 12 yıl sonra genç insanlar Paris’in sokak kaldırımlarını söküyorlardı.
68 Mayıs’ı o ağır kasaba baskısını yok edecekti.
Kaldırım taşlarını sökerek barikat kuran gençlerin en akılda kalan sloganlarından biri ise şuydu:
“Arzularınızı gerçek kabul edin…”
Juliette, Saint-Tropez kasabasının mahkeme salonunda kaybettiği davayı, 12 yıl sonra Paris kaldırımlarında kazanıyordu.
Simone de Beauvoir’ın “şerefli yenilgisi”, muazzam bir zafere dönüşmüştü.
Fransa artık eski Fransa olmayacaktı.

O DÖNEMDEN KALAN VESPA
ÜZERİNDE İKİ KADIN FOTOĞRAFI

O dönemden bana kalan iki kadın fotoğrafı daha var.
İkisi de 1960’ların efsane aracı Vespa motosiklet üzerinde…
Biri Roma Tatili filmindeki Audrey Hepburn…

Protestan Amerikan masumiyetinin özgürleşmesini anlatan harika bir ikonadır benim için o kare.
Öteki ise aynı Vespa üzerindeki Brigitte Bardot.
O ise 1958’de bir kasaba mahkemesinde kazanamadığı özgürlüğü sonunda elde etmiş bir kadının kendine güvenini anlatır.

BİKİNİYİ GÖĞÜSLERİNDE MASUMİYET;
KALÇALARINDA ŞEHVET OLARAK TAŞIYAN KADIN

Bu iki fotoğrafa her baktığımda şunu düşünürüm:
Masumiyet ve günah dediğimiz şey arasında Çin Seddi yoktur.
Neticede her ikisi de bir kadının bedeninde ve dimağında barış içinde yaşayabilir.
Yeter ki özgürlük olsun…
Bu yüzyılda artık kadın hiçbir kasabanın hiçbir mahkeme salonunda tek başına değildir.
O nedenle bir yazımda BB’yi şöyle tasvir etmiştim:
“Bikiniyi göğüslerinde masumiyet; kalçalarının üzerinde ise günah ve şehvet olarak taşımayı başaran kadın…”

BİR CAPRİ PANTOLON SADECE BİR
CAPRİ PANTOLON DEĞİLDİR

O, harika Capri pantolonlu fotoğrafına her baktığımda şunu da hatırlayacağım.
Bir kadının üzerindeki Capri pantolon hiçbir zaman sadece bir pantolon değildir…
Erkeğin en gaddar kanunlarını bile çiğneyen bir isyandır o pötikare estetik.
Erkek egemen Élysée Sarayı’nın duvarlarını bir pantolonla yıkmıştı.
“Gücümü yalnızlık ve sessizlikten alıyorum” diyordu.
Ama “Ben münzevi bir insan değilim, sadece asosyalim” diyecek kadar da kendini tanıyordu.

FRANSA ONU ÇOK SEVDİ AMA
FİKİRLERİNİ İKTİDARA GETİRMEDİ

Siyasi fikirleri…
Bana, benimkine pek uygun değildi.
Aşırı sağcı, ırkçılığa varan söylemleri vardı.
Ama neticede siyasetçi değildi.
Fransa halkı onu çok sevdi ama ülkesini bugüne kadar onun savunduğu fikirlere teslim etmedi.
O ise Fransa’yı fikirleriyle değil, kadın duruşu, kadın cüreti ve hayvan sevgisi ile değiştirdi.
Hepimiz onun o taraflarını sevdik.

GÜLE GÜLE BB… GİTTİĞİN YERDE
GARİBAN MASUMLAR KARŞILAYACAK SENİ

Güle güle BB…
Güle güle biz erkekleri de özgürleştiren, bize de özgürce sevişebilmenin yollarını açan büyük efsanemiz.
Sadece insanlar değil…
Gittiğin yerde milyonlarca masum karşılayacak seni.
Bu dünyanın kötülüklerine karşı korumak için hayatın boyunca savaştığın hayvanlar…

KURTULAN BOĞALAR, BEBEK
FOKLAR KARŞILAYACAK SENİ

Kurtların avlanmasının sona ermesi, boğa güreşlerinin önlenmesi, bebek fokların öldürülmesinin önüne geçilmesi, hayvanların tıbbi deneylerde kullanılmasına mani olmak, at etinin kasaplık et olarak kullanılmasını yasaklatmak…
Daha nice savaşlar hayvan hakları için…
Şimdi onlar geçirecekler seni o kapıdan…
Gerçek masumiyet nedir, işte orada görülecek…