Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi ile Türk basını üçe ayrıldı. Bir Tarafta Ukraynacılar, diğer tarafta Rusçular olmak üzere. Öte yandan bazı Türk gazeteleri de orta yolcu bir siyaset izlemektedir. Hangi gazetede kimci yazıda incelendi.

HÜRRİYET: TARAFLI YAKLAŞIM

            Hürriyet gazetesi Demirören grubu tarafından çıkarılmaktadır. Liberal bir çizgidedir. İktidara yakın bir gazetedir. Ukrayna krizinde açıktan Rusya’yı karşısına almak istemese de Ukraynacı bir yayın politikaları vardır. Örneğin 21.03.2022 tarihinde çıkan habere göre; Rus elitlerinin Putin’i zehirlemek istediğini ve yerine geçecek 4 isim hakkında haber yapıldı. Rus elitlerinin Putin’e olan bakış açıları tam olarak bilinmeden böyle bir haber yapılması manidardır. Zira Rus elitleri Rusya’da hâlâ siyasi güçlerini korumaktadır. Ancak Hürriyet gazetesinin birincil gündeminden Ukrayna meselesi düşmüş görülmektedir çünkü yazarları da dahil Ukrayna ile ilgili son zamanlarda yayın yapılmamaktadır. Buna rağmen 16 Mart 2022 tarihindeki bir Hürriyet gazetesi haberine göre; Rusya’nın sivilleri öldürdüğüne dair haberler yapıldı.

MİLLİYET: RUSYA BAŞARISIZ

“Milliyet gazetesi Demirören grubu tarafından çıkarılmaktadır. Siyasi görüş olarak merkez sağ çizgisindedir. Gazete Ukrayna-Rusya krizinde Rusya’yı doğrudan hedef almasa da gizliden Ukrayna’yı desteklemektedir. En son 60 milyar dolarlık ordu 4 milyar dolarlık orduya neden diş geçiremiyor? başlıklı haber yapıldı. Habere göre; Rusya’nın Ukrayna’da başarılı olamadığı yazılmaktadır. Gazetede Türkiye’nin tutumunun Montrö’yü kayıtsız koşulsuz uygulaması gerektiği sık yazılıp çizilen konulardan birisidir.  

YENİŞAFAK: ORTA YOLCU

            Yenişafak Gazetesi AKP iktidarına yakın bir çizgi takip etmektedir. Muhafazakâr bir gazetedir. Gazetenin Ukrayna krizindeki tutumu orta yolcu bir minvalde seyretmektedir. Doğrudan Ukrayna veya Rusya’yı karşısına almamaktadır. Ancak Yenişafak yazarı Nedret Ersanel’in “Ukrayna: Canlı Canlı Parçalanmak” başlıklı yazısında Putin’in akıllı bir strateji kullandığına dair ifadeler var. Ayrıca başka bir değerlendirmesinde Nedret Ersanel Ukrayna ile Rusya’nın müzakere etmek istediğini ancak Amerika’nın buna engel olduğunu ifade etti. Yenişafak zaman zaman Rusya’yı kızdıracak haberler de yapmıyor değil. Örneğin; 08.03.2022 tarihindeki bir haberde Boşnaklarla röportaj yapıldı ve “Boşnakların Soykırımın tanığı Boşnaklar: Sırpların bize yaptığını Rusya Ukrayna'ya yapıyor” ifadelerine gazetede yer verildi.

SABAH: STRATEJİK DAVRANIYOR

            Turkuvaz Medya Grubunun çıkardığı Sabah gazetesi iktidar yanlısı bir yayın politikası izlemektedir. Siyasi görüşü merkez sağ ve muhafazakâr demokrasidir. Sabah gazetesi Ukrayna-Rusya krizinde sivillerin Rusya tarafından öldürüldüğüne dair haberler yapmaktadır. Referans olarak Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği baz alınmaktadır. Sabah gazetesi Batı medyasının yayımladığı verilere göre haberler yapmaktadır. Doğrudan Rus karşıtlığı yapmasa da stratejik yerlerden Rusya’yı köşeye sıkıştıracak haberler vermektedir.

HABERTÜRK: REEL-POLİTİKÇİ YAKLAŞIM

            Ciner Grubu tarafından çıkarılan Habertürk Gazetesi iktidara yakın bir gazetedir. Liberal-sağ bir gazetedir. Ukrayna-Rusya krizinde ortada durmaktadır. Köşe yazarlarının çoğu reel-politik açıdan olayları değerlendirmektedir. Yazarlar, krizin Türkiye’nin lehine nasıl evrilebileceğinin hesaplarını yapmaktadır. Soruna duygusal açından yaklaşılmamaktadır.

STAR: KIRIM YASADIŞI

         ES Medya Yönetim Kurulu Başkanı Ethem Sancak’ın bir dönem sahibi olduğu Star Gazetesi iktidara yakın bir gazetedir. Liberal muhafazkâr bir çizgisi vardır. Ukrayna krizinde tümden Ukraynacı veya Rusçu değildir. Ancak gazete Kırım’ın ilhakını yasadışı olarak görmektedir. Donbass bölgesindeki ayrılıkçıları da sözde olarak nitelendirmektedir. Gazete sivillerin öldürülmesi olayıyla ilgili referansları Birleşmiş Milletler olmuştur. (Bakınız: “Devrimden savaşa giden yol... Rusya-Ukrayna Krizi'nde bugüne nasıl gelindi?”)

YENİÇAĞ: TÜRKİYE ZORUNLU DEĞİL

            Yeniçağ gazetesi eski MHP’lilerin çıkardığı bir gazetedir. İyi Parti’nin yayın organı gibi hareket etmektedir. Türkçü-Turancı çizgidedir. Yeniçağ Gazetesi yazarı Armağan Kuloğlu Ukrayna krizinde Türkiye’nin hareket sahasını şöyle tarif etti:

Türkiye, ulusal çıkarları gereği;

* NATO üyeliğinin gereklerinden imtina etmemeli, Montrö uygulamasındaki hassasiyetine özenle devam etmelidir.

* Rusya'yı dışlayıp, ABD/NATO eğilimli bir politika izlemek zorunda olmadığı bilinciyle hareket etmelidir.

* Rusya'nın Türkiye'ye verdiği önemde, Türkiye'nin NATO üyesi olmasının ciddi bir katkısı olduğunu da unutmamalıdır.

* Ukrayna politikasını da gözden geçirmelidir.

            Ukrayna krizi ile ilgili Yeniçağ gazetesi sık haber yapmamaya başladı.

TÜRKGÜN: ÖNCELİK TÜRKİYE

            Türkçü-Turancı bir gazetedir. Türkgün gazetesi Ukrayna ile Rusya’nın savaşmasına karşıdır. Çünkü Türkiye’nin iki ülkeyle de siyasi ve ticari ilişkileri vardır. Türkiye’nin arabuluculuğunu desteklemektedir. Savaşı da Rusya ile büyük güçler arasında görmektedirler. Ayrıca Rusya’nın yaptırımlardan olumsuz yönde etkilendiği yazılmaktadır. (Bakınız: “Rusya'da vatandaşlar bazı temel gıda ürünlerine erişmekte zorlanıyor”

YENİ AKİT: RUSYA KAYBETMEKTE

Ramazan Fatih Uğurlu tarafından çıkarılan bir gazetedir. İslamcı bir yayın çizgileri vardır. İktidara yakındırlar. Akit yazarı Abdullah Şanlıdağ Ukrayna krizini şöyle ifade etmektedir:

“Aslında her ne kadar Rusya ile Ukrayna savaşıyor gibi görünse de, savaşan NATO ve Rusya’dır. Batı dünyası Rusya’ya karşı ekonomik ambargo uygulayarak Putin’in nefes borusunu kesmeyi planlıyor. Rusya, kısa sürede Ukrayna’yı teslim alacağını hesap ediyordu. Savaş uzadıkça, kaybeden taraf Rusya olacaktır. Petrol ve doğalgazı dahi kendisini kurtaramayacaktır. Bunu gördüğü için müzakere ve diplomasiye yanaşıyor. Putin yalnız kaldı, NATO’nun bu denli karşılık vereceğini öngöremedi.”

Gazetede köşe yazarlığı yapan Abdurrahman Dilipak ise Ukrayna-Rusya savaşını İsrail’e bağlamaktadır.

CUMHURİYET: MONTRÖ KOŞULSUZ UYGULANMALI

            Cumhuriyet Vakfının çıkardığı muhalif bir yayın organıdır. Siyasi görüş olarak sosyal demokrat ve seküler bir gazetedir. Cumhuriyet gazetesi Barış Doster, Orhan Bursalı, Mehmet Ali Güller gibi yazarların dışındakiler sivillerin ölümünden dolayı Ukrayna’ya sempati ile bakmaktadır. Ancak açıktan Ukrayna destekçiliği yapılmamaktadır. Meseleye reel-politik açıdan yaklaşılmaktadır. Gazete  Montrö’nün taviz verilmeden uygulanması gerektiğinin altı çizilmektedir.

MİLLİ GAZETE: İSRAİL’İN PARMAĞI VAR

         Ömer Yüksel Özek tarafından çıkarılmaktadır. Milli Görüşçü bir çizgiye yakın muhalif bir yayın organıdır. Ukrayna krizinde Milli Gazete tarafsız bir tutum sergilemektedir. Akit yazarı Abdurrahman Dilipak gibi savaşı İsrail’e bağlayanlar da var.(Bakınız: “Dilipak Ukrayna krizinin perde arkasını açıkladı: Gizli İsrail var”). Genel olarak şuanda Ukrayna krizi Milli Gazetenin gündeminden düşmüş görünmektedir.

KARAR: RUSYA İŞGALCİ

            Karar, eski AKP’lilerin çıkardığı bir gazetedir. Muhafazakâr-liberal bir çizgidedir. AKP’ye karşı muhaliftir ve Ahmet Davutoğlu lehine haberler yapılmaktadır. Ukrayna krizinde Ukraynacı bir tutum sergilemektedir. Karar yazarı İbrahim Kiras’ın “Ukrayna Krizi Türkiye’ye Ne Söylüyor” başlıklı yazısında Rusya’yı suçlayıcı ifadeler vardır. Rusya’nın müdahalesi yazıda işgal olarak nitelendirilmiştir. Ayrıca Rusya’ya uygulanan yaptırımların yıkıcı olacağı iddia edilmektedir. Ukrayna ordusunun kahramanca mücadele ettiği ifadesi kullanıldı. Gazetenin 21.03.2022 tarihli manşetinde Rusya’nın askeri harekâtlarının başarısızlıkla sonuçlanacağına dair iddialar yer aldı. (“Rusya'nın başarısızlığı askeri uzmanları şaşırttı: Putin hedeflerine ulaşamayacak”)

AKŞAM: NATOCU DURUŞ

            Murat Kelkitlioğlu tarafından çıkarılan ulusal bir gazetedir. Sağ görüşlü bir çizgileri vardır ve iktidara yakındır. Akşam gazetesi doğrudan Rusya’yı hedef almasa da dolaylı olarak Ukrayna ve NATO’yu desteklemektedirler. Gazetede şuanda Ukrayna krizi birincil gündem olmaktan çıktı. Ancak haberlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a barış için büyük misyon yüklenmektedirler. (Bakınız: “Ukrayna ve Rusya Erdoğan’a Güveniyor” haberi)

VATAN: RUSYA HATA YAPIYOR

Bağımsız Gazeteciler Yayıncılık A. Ş.'ne bağlı olarak çıkan günlük bir gazetedir. İmtiyaz sahibi, Demirören ailesidir. Sosyal demokrat bir çizgidedir. Vatan gazetesi son günlerde Rusya’nın savaşı kaybettiği yönünde haberler yapmaktadır. (Bakınız: “Dünyanın en büyük ve en güçlü ordularından birine sahip Rusya, Ukrayna savaşında nerede hata yapıyor?) Köşe yazarları Ukrayna krizi hakkında yeterince haber yapmadı. Ancak manşetlerden yola çıkarak duruşlarının Rusya karşıtı bir tutum sergiledikleri söylenebilir. 21.03.2022’deki haber manşetinde Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanının Danışmanı Mihaylo Podolyak’ın, “Bu savaşı yüzde 93 Ukrayna kazanacak” sözlerine yer verildi.

BİRGÜN: PUTİN ANTİ-EMPERYALİST DEĞİL

            Birgün gazetesi eski Dev-Yol geleneğinden gelen Sol Parti’nin yayın organıdır. Sosyalist ve yurtsever bir çizgide yer almaktadır. Birgün gazetesi Ukrayna ve Rusya’ya mesafeli bir yayın politikası izlemektedir. Ancak Merdan Yanardağ gibi yazarları doğrudan Rusya’yı haklı görmektedir. SOL Parti’nin Birgün’deki basın açıklamasında Emperyalist savaşa karşı duracakları bildirildi. SOL Parti, “Emperyalizm bir kez daha dünya halklarına acılar yaşatıyor, büyük güçler arasındaki çekişme insanlığa ağır bedeller ödetiyor” dedi.  Birgün yazarı İbrahim Varlı “Sol Kimi Tutmalı; Ukrayna mı Putin mi” yazısında Ukrayna’yı destekleyerek NATO’cu olunmasına ve Putin’den bir anti-emperyalist yaratılmasına karşı çıkmaktadır. Ayrıca  ABD karşıtlığı Putin sevgisine dönüşmemeli. Nasıl ki mollaların ABD karşıtlığının gerici İran, rejimine sempati duyulmasını gerektirmediği gibi. İfadesini kullandı.

AYDINLIK: AYRILIKÇILAR TANINMALI

            Aydınlık gazetesi laik, Atatürkçü ve ulusalcı bir yayın politikası izlemektedir. Ukrayna-Rusya krizinde doğrudan Rusya yanlısı bir tutum sergilemiştir. Aydınlık Gazetesi’nden Utku Reyhan yazısında Ukrayna devletini Atlantikçilerin kuklası olarak görmektedir. Yazar Rusya-Ukrayna krizini Rusya-ABD krizinden de öte Avrasya-Atlantik gerilimi olarak görmektedir. Vatan Partisi lideri  Doğu Perinçek savaşın ilk günlerinde Türkiye’nin Luhansk ve Donetsk cumhuriyetlerini tanıması gerektiğini ifade etmiştir. Gazete Ukrayna’da sık sık Rusya’nın askeri başarılarını gündeme getirmektedir. Örneğin; Rus Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov’un haberlerine yer verilmektedir. En son Rus hava kuvvetlerinin bir gün içerisinde Ukrayna ordusuna ait 89 askeri nesneyi yok ettiği haber yapıldı.

EVRENSEL: TÜRKİYE PAY ALMAK İSTİYOR

            Gazete EMEP ve HDP çizgisinde olan bir partidir. Sosyalist bir gazetedir. Kürt siyasal hareketine yakındır. Sürekli olarak işçi sınıfı hareketlerinin haberlerini yapmaktadır. Evrensel gazetesi 22 Şubat 2022 tarihindeki haberine göre; "Rusya emperyalist emeller peşinde koşmaktadır ve Türkiye'nin hem Rusya'dan hem de ABD'den pay kapmak istediği iddia edildi."

 HÜRSES: RUSYA BAHANE ÜRETTİ

                Milliyetçi bir yayın organıdır. Rusya’nın aleyhine yayınlar yapan yazarları vardır ancak son günlerde Ukrayna krizi gündemden düştü. Hürses gazetesi köşe yazarı Mehmet Dağıstanlı Ukrayna’daki durumu şöyle tarif etmektedir: “Rusya, ‘NATO burnumuzun dibine kadar gelmiştir ve bizi tehdit etmektedir. Çaresiz kaldık. Bu harekâtı yapmak zorunda kaldık.’ gerekçesiyle bütün Ukrayna’yı ele geçirmek üzere karadan, denizden ve havadan planlı bir harekât başlattı. Yalan, uydurma, sözde gerekçeyle Ukrayna’yı işgal ediyor.”