1,5 milyonun hakkı da işverene gitti: İşsize kaynak yok

İşsizlik Sigortası Fonu prim gelirlerinin oranı, 2024 yılı için de yüzde 50 olarak belirlendi. Böylece işverenlere daha fazla kaynak aktarılmasının yolu açıldı. Resmi Gazete’de dün yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre söz konusu kanunda yüzde 30 olarak belirlenen İşsizlik Sigortası Fonu bir önceki yıl prim gelirlerinin oranının, 2024 yılı için yüzde 50 olarak uygulanması kararlaştırıldı. Kararla birlikte işverenlere daha fazla kaynak aktarılacak. Değişiklikle birlikte İşsizlik Sigortası Fonu giderinin sadece yüzde 18,5'i işsizlik ödeneğine ayrılacak. Fon’dan işverenlere yapılan toplam destek oranı yüzde 67 oldu. İşsizlik Sigorta Fonu’ndan yararlanabilen kişi sayısı ise oldukça az. CHP Genel Başkan Yardımcısı Hasan Efe Uyar’ın ağustos ayında yaptığı açıklamaya göre şartları nedeniyle her yüz 100 işsizden 90’ı fona ulaşamıyor.

TEŞVİK, İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİN 3,6 KATI

İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre İşsizlik Sigortası Fonu prim gelirlerinin, iş gücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak ve teknolojik gelişmeler nedeniyle işsiz kalması beklenenlerin başka alanlara yönlendirilmesini sağlamak, istihdam artırıcı ve koruyucu tedbirler almak ve uygulamak, işe yerleştirme ve danışmanlık hizmetleri temin etmek, işgücü piyasası araştırma ve planlama çalışmalarını yapmak ve fondan ödenmek üzere vize edilmiş sözleşmeli personel pozisyonlarında çalışanlar ile bunlardan ilgili mevzuatına göre kurum kadrolarına atanan ve kurumda çalışmaya devam eden personelin mali ve sosyal haklarına ilişkin ödemeleri gerçekleştirmek amacıyla kullanılması öngörülüyor.

Çalışma ekonomisi profesörü Aziz Çelik, konu ile ilgili yaptığı paylaşımda İşsizlik Sigorta Fonu’nun 2023 bilançosunu paylaştı. Çelik'in paylaştığı bilançoya göre, 2023'te 117,3 milyar liralık İşsizlik Sigortası Fonu giderinin 21,7 milyarı işsizlik ödeneğine ayrıldı. Fon’dan, işverenlere39,9 milyar teşvik ve destek için ve 38,6 milyar işbaşı eğitim programları için olmak üzere 78,5 milyar aktarıldı. Çelik'in paylaştığı bilgilere göre, böylece İşsizlik Sigortası Fonu giderinin sadece yüzde 18,5'i işsizlik ödeneğine ayrılmış oldu. İşsizlik Sigortası Fonu'ndan işverenlere yapılan toplan destek oranı yüzde 67 oldu. İşveren destek ve teşvikleri için ayrılan kaynak işsizlik ödeneğinin tam 3,6 katı olarak gerçekleşti. İşverenlere ayrılan bu kaynaklar ayda yaklaşık 1,5 milyon kişiye daha işsizlik ödeneği verilebilirdi. Ağır yararlanma koşulları nedeniyle dar tanımlı (resmi) işsizlerin sadece yüzde 12-13'ü (yaklaşık 380-400 bin işsiz) işsizlik ödeneği alabiliyor.

Sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet payı geliriyle büyüyen fonda, 2023 sonu itibarıyla 196 milyar 950 milyon 756 bin lira birikmişti. Covid-19 salgını sürecinde ise kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği kapsamında işçi ve patrona sağlanan kaynaklarla varlığı iki yılda 131 milyar liradan 90 milyar liranın altına kadar inen fonun, gelir-gider dengesi 2020’de eksi 28,3 milyar lira, 2021’de ise eksi 12,4 milyar lira olmuştu.

∗∗∗

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU GİDERİ