Paralı askerlerden oluşan Wagner adlı Rus şirketin sahibi Yevgeny Prigojine, bugün yaşananların sinyalini geçtiğimiz mayıs ayından itibaren hatta daha öncesinden vermeye başlamıştı.
Yıllardır Suriye, Libya, Afrika ve Latin Amerika ülkelerindeki çoğu kez gizli faaliyetlerinden bildiğimiz Wagner grubunun bu bölgelerdeki varlığı, Rusya’nın dünyadaki çatışma noktalarında söz sahibi olmak istediğinin kanıtıydı.
Wagner’in dolar milyarderi sahibi 62 yaşındaki Prigojine, Rusya’nın, Ukrayna savaşında zorlanmaya başlamasına kadar çok fazla kamuoyu önüne çıkmayan, hatta Putin isteğiyle geri planda kalan bir tavır sergiliyordu.
Prigojine’nin, kendisine her koşulda sadık bir ordu oluşturmak için, Rus hükümetine önerdiği affın çıkmasıyla Ukrayna'da savaşmaları karşılığında serbest kalan binlerce tehlikeli tutukluyu askere alması, Wagner’in kontrol dışına çıkacağının göstergesiydi de.
Uzun süren zorlu çatışmaların ardından Doğu Ukrayna’daki Bahmut kentinin Rus ordusu tarafından ele geçirilmesinde büyük rol oynayan Wagner paralı askerlerinin başarısı, Prigojine’nin durduğu arka plandan öne çıkmasını sağladı.
Başka bir deyişle Yevgeny Prigojine, Bahmut’un ele geçirilmesiyle artık Rusya'nın önde gelen siyasi aktörlerinden biri olduğunu kanıtladı.
Ancak Wagner’in, Rusya Genelkurmay Başkanlığı ile olan çelişkileri de Ukrayna savaşının seyri ve özellikle Bahmut’u ele geçirme sürecinde tavan yaptı.
Prigojine, Rus Genelkurmayı’na ilk olarak Wagner'e cephane vermeme suçlamasını yöneltti.
Wagner’in sahibi işi daha da ileriye götürerek, Rus ordusunun önde gelen generallerine hakaret ettiği videolar yayınladı.
Şubat ayında Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski'ye Bahmut'un kaderine karar vermesi gerektiği, aksi taktirde Kiev’e bile yürüyeceklerini söylediği videosu ile dünya kamuoyunda adından daha çok bahsettirmeye başladı.
Prigojine, Rusya için çalışsa da özellikle Afrika ve Latin Amerika ülkelerinde yabancı istihbarat servisleriyle, içli dışlı olduğu da bir gerçekti.
Rus istihbaratı, Amerikan ve İngiliz istihbaratıyla gizli görüşmelerini tespit ettiği Prigojine hakkındaki dosyayı, kendisi de bir istihbaratçı olan Putin’e yaklaşık 1 yıl önce vermişti.
Ancak, Putin Ukrayna’daki kötü gidişi durdurmak için Wagner’e ihtiyacı olduğundan Prigojine'e yönelik herhangi bir hamle yapmadı.
Ama Bahmut’un uzun süren çatışmaların ardından ele geçirilmesiyle birlikte düğmeye basan Putin, Savunma Bakanı Şoygu’nun ‘Acil’ kodlu önerisiyle Wagner’e verilen silahların sınırlandırılmasına yeşil ışık yaktı.
İşte bu adım, Progoji’nin yavaş yavaş kontrolden çıkmasını başlatan sürecin önünü açtı.
Peki 2014 yılında kurulan Paramiliter grubun lideri Yevgeny Prigojine kimdir?
Wagner mensubu paralı askerleri, "Bu adamlar kahramandır. Suriye halkını, Libya halkını, yoksul Afrikalıları ve Latin Amerikalıları savunarak, Rusya’nın temsilcisi oldular" sözleriyle tarif eden Progoji’nin kariyerini iyi anlamak için Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) çöküş yıllarına gitmek lazım.
Aslen Saint Petersburg'lu olan Yevgeny Prigojine’in, SSCB döneminde adi suçlardan dolayı 9 yılını hapishanede geçirmiş eski bir mahkûm olduğunu hatırlatmakta yarar var.
SSCB çökerken 1990’lı yıllarda iş hayatına başlayan Prigojine, sosisli sandviç sattığı lokantalarıyla Saint Petersburg’da büyük başarı kazandı.
Daha sonra da Saint Petersburg'un en tanınmış restoranlarından biri haline gelen lüks restoranını açarak, yemek sektöründe söz sahibi oldu.
Kaderinin gerçek anlamda değişmesi ise Vladimir Putin’in 2000 yılında Rusya Devlet Başkanı seçilmesiyle başladı.
Kurduğu yemek şirketinin kamu işlerinin neredeyse tamamını almasıyla milyarder olan Prigojine’nin, aynı zamanda Kremlin'in yemeklerini sağlaması da dikkati çeken bir gelişmeydi.
Kremlin’deki işi ona ‘Putin’in aşçısı’ unvanını da kazandırdı.
Prigojine, kendisi gibi Saint Petersburg’lu olan Putin’e bu dönemde daha da yakınlaştı.
Kazandığı paraları, özel hizmetler verecek bir ordu olarak tasarlanan Wagner'i kurmak için kullandı.
Wagner başlangıçta Rus ordusunun gazilerinin işe alındığı bir özel ordu iken, zamanla Putin’in de onayıyla, dünyanın birçok noktasında Rusya’nın çıkarları için kullanılan bir yapıya dönüştü.
Öyle ki Wagner için ‘Putin’in özel ordusu’ tanımlaması da yapıldı.
Birçok karanlık işe karışan Wagner’in, zengin elmas madenlerine sahip eski Fransız sömürgesi Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki faaliyetleri, Fransa ve değerli taşların borsası durumundaki Belçika’yı rahatsız etti.
Yahudi asıllı Belçikalıların elinde bulunan elmas ve pırlanta ticaretinde söz sahibi olmaya başlayan Wagner’in faaliyetleri, İsrail ve Fransız istihbarat servislerinin yakın takibine alındı.
Orta Afrika Cumhuriyeti’nde, taraflar arasındaki gizli istihbarat savaşlarında birçok kişi öldürüldü.
Wagner’in Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki faaliyetlerini, İsrail ve Fransızların yönlendirmesiyle araştırdığı iddia edilen 3 Rus gazetecinin, Prigojine’nin emriyle öldürüldüğünün ileri sürüldüğü olay, bu özel orduyu dünya kamuoyunda daha dikkati çeker hale getirdi.
Ama şimdi iddia şu ki, Ukrayna savaşı uzadıkça Rus ordusunun ve ekonomisinin tükenme noktasına gitmesi, nihayetinde de Putin’in görevden uzaklaştırılması için ABD ve İngiltere’nin yaptığı, kısmen Fransa’nın da katıldığı planın yeni bir ayağı yürürlüğe girdi.
Buna göre, Prigojine ile uzunca bir süredir yürütülen gizli ilişkiler sonucunda varılan anlaşma kapsamında Wagner, Rusya yönetimine karşı harekete geçecek ve Ruslar arasındaki bir iç savaşın önü açılacak.
Yaklaşık 25 bin iyi savaşan askeri olduğu iddia edilen güçlü Wagner ile baş etmekte zorlanacak Rusya ise Ukrayna’dan çekilmeye başlayacak.
Savaştan yorulmuş Rus askerler de Wagner’e katılacak ya da ona karşı savaşmayacak.
Bu da Putin’in sonunu hazırlayacak.
Yine iddia o ki, Prigojine ve Londra'da sürgünde bulunan Rus muhalifi ve iş adamı Mihail Hodorkovski, batılıların Rusya’da Putin sonrası için düşündüğü yönetimde söz sahibi olacaklar.
Bu konuyu yazmaya devam edeceğim, ancak Putin’in bu kadar hafife alındığı bir ABD-İngiltere-Fransa (İsrail’in de etkisinden bahsediliyor) planının tutması, Rusya devlet geleneğinin bilinmemesi anlamına gelir.