1963 yılının başı…
İngiltere kırsalında bir yer.
Hava soğuk ve sisli. Vakit gece yarısı…
Küçük bir otobüs, bir benzin istasyonunun önünde durur.
Otobüsten inen genç insanların bir bölümü tuvaletlere, bir bölümü ise çay, kahve, sandviç satılan küçük büfemsi tarafına koşar.
Büfe tarafına koşanlardan ikisi, karton bardaklara doldurdukları çayla birlikte otobüse dönerler.
OTOBÜSÜN EN ARKA SIRASINDAKİ SİYAH
ELBİSELİ SİYAH GÖZLÜKLÜ GENÇ ADAM
Otobüsün en arka koltuğunda 20’li yaşlarının sonunda, siyah elbiseli, simsiyah saçlı ve siyah gözlüklü bir genç oturmaktadır.
Elinde gitarla bir şeyler çalmaktadır.
Öteki iki genç de gelir üç öndeki koltuğa oturur.
Onlar da koltuktaki gitarlarını alır ve bir şeyler çalmaya başlarlar.
Birbirleriyle hiç ilgisi yok gibidirler.
O AN DÜNYA POP MÜZİK TARİHİNİN ÇOK
ÖNEMLİ İKİ HİT PARÇASI DOĞMAKTADIR
O gece kimse, o karanlık otobüsteki üç gencin, dünya pop müzik tarihinin en büyük “Hit” parçalarından ikisini bestelemekte olduğunu bilmiyordu, bilemezdi.
Otobüsün en arkasında oturan siyah elbiseli siyah gözlüklü genç,
öndeki iki gence “Şunu dinler misiniz, nasıl bulacaksınız merak ediyorum” der ve çalmaya başlar.
Öndeki iki genç dinler ve “Harika… Çok güzel şarkı” derler.
Bu defa iki genç kendi şarkılarını arka sıradaki siyah gözlüklü adama dinletirler.
O da “Bu şarkı çok tutulur” diye cevap verir.
BAKIN KİMDİ O
OTOBÜSTEKİ ÜÇ GENÇ
Yıl 1963’tür…
O karanlık otobüs turneye çıkmış müzisyenleri şehirden şehre taşımaktadır…
Kariyerlerinin başındaki insanlardır ve müzikten para kazanmanın zor olduğu yıllardır.
O nedenle birkaç müzisyen veya grup birlikte konser turları yapmaktadırlar.
O gece arka sırada tek başına oturan genç, Amerikan müzik tarihinde sonradan gelenleri en çok etkileyenlerden biri olacak olan Roy Orbison’dur.
Öteki iki genç ise, bir yıl sonra dünya müzik tarihinde en büyük devrimi yapacak olan Beatles grubunun iki elemanı John Lennon ve Paul’dir.
O OTOBÜSTE O KARANLIK GECEDE
BESTELENEN İKİ MUAZZAM ŞARKI
Roy Orbison’un o gece otobüste bestelediği şarkı “Pretty Woman”dır…
O şarkı 1 yıl sonra, 26 Eylül 1964 günü piyasaya çıkacak ve 3 hafta boyunca Billboard 100 listesinde 1 numarada kalacaktır.
Şarkı yıllar boyunca Amerikan radyolarında çalınacak, filmlere adını verecek ve filmlerde kullanılacaktır.
O gece Paul ve John’un bestelediği şarkı ise “From Me To You”dur.
Rock’n Roll müziği “Mektup” temasını çok sever.
Elvis’in “Return to Sender”, Beatles’ın “Please Mr. Postman” ve daha birçok şarkı bu temayı işler.
“From Me To You” 11 Nisan 1963 günü çıktı.
Beatles’ın üçüncü şarkısıydı ve 1 numaraya çıkan ilk şarkıları oldu.
BİR BEATLES ÜYESİ İLK DEFA
HATIRALARINI YAYINLADI
Beatles’ın hiçbir üyesi bugüne kadar hatıralarını yayınlamadı.
Oysa Rock müziğinin 1960 devlerinin hatıraları hep çok ilgi çekti.
Keith Richards’ın “Life” adlı hatıra kitabı dünya anı tarihine geçti.
Birçok ödüller kazandı.
Benim en sevdiğim hatıra kitaplarından biri Eric Clapton’unkidir.
Çok samimi bir anlatımdır.
PAUL MCCARTNEY’İN LYRICS’İ
MÜTHİŞ BİR HATIRA KİTABI
Geçen ay New York’ta Paul McCartney’in 2023’te çıkan “Lyrics” adlı kitabını gördüm.
O kitabı sadece Beatles şarkı sözleri ile ilgili sanıyordum.
Meğer bir tür hatıra kitabıymış.
Daha doğrusu Paul McCartney bestelerini ve çok ünlü şarkılarını nasıl yazdıklarını anlatmış.
Tam anlamıyla bir hatıra kitabı çıkmış ortaya.
60 yıldır kim bilir kaç defa dinlediğim, hayran olduğum o Beatles şarkılarının arkasında ne kadar çocukça ve basit bir hayat hikâyesi olduğunu okudukça kitabı daha çok sevdim.
İLK YILLARDA MAHALLENİN
KIZLARINA ŞARKI YAZDIK
“Biz çocuktuk” diyor Paul McCartney…
“14-15 yaşında bir çocuk ne düşünür? Mahalledeki kızları… Biz de hep mahalledeki kızları yazdık. Daha doğrusu kızlara yazdık” diyor.
İlk şarkılarının isimlerine bakın…
“Love Me Do” (Beni sev); “She Loves You” (O seni seviyor), “And I Love Her” (Ve ben onu seviyorum); “I Wanna Hold Your Hand” (Senin elini tutmak istiyorum), “From Me To You” (Benden sana) “I Saw Her Standing There” (Onu orada dururken gördüm)…
Yirmili yaşlarına kadar hep kızlara yazmışlar.
“Yirmili yaşların ortalarından itibaren ise kendimiz için yazmaya başladık” diye devam ediyor.
ŞOFÖRÜM BANA “HAFTA 8 GÜN”
DEYİNCE BİR ŞARKI DOĞDU
Bütün şarkıların hikâyeleri çok tatlı, çok basit ve çok günlük hayattan.
İçlerinde araba kullanmaya en meraklı olanı Paul McCartney’miş…
Çok süratli araba kullanırmış ve bu yüzden birkaç kere yakalanmış, hatta ehliyetine el konmuş.
O nedenle bir süre stüdyoya belediye otobüsü ve metro ile gidip geliyormuş.
“Sonra bir şoförüm oldu ve onunla gidip gelmeye başladım. Bir akşam eve giderken nasılsın, haftan nasıl geçiyor diye sordum. Bana ‘Eight Days A Week’ (Hafta 8 gün) dedi. Ertesi sabah stüdyoda bunu John’a söyledim. Eight Days A Week şarkısı böyle çıktı” diyor.
PARAMIZ YOKTU GÜNÜBİRLİK
GEZİYE GİDERDİK ŞARKI OLDU
Mesela “Day Tripper” şarkısı…
Küçükken ailesinin tatile gidecek parası yokmuş. Onun için “günübirlik” gezmelere giderlermiş.
“Day Tripper” şarkısı da bu günübirlik gezmelerden çıkmış.
Çocukluğumda babamın bizi günübirliğine İnciraltı plajına götürmesini hatırladım.
Demek ki aynı yıllarda aynı şeyleri yaşıyormuşuz.
SEVGİLİME BİR ŞEY YAPMAK
İSTEDİM “AND I LOVE HER” ÇIKTI
Beatles’ın bugüne kadar en fazla coverlanan ve başkaları tarafından söylenen şarkısı herhâlde “And I Love Her”dır…
O şarkının hikâyesi de çok basit.
1963 yılında Jane Asher’la tanışmış ve âşık olmuş.
O sıralarda menajerleri John ve ona bir ev tutmuş, orada kalıyorlarmış. Ancak Paul o evi çok ruhsuz buluyormuş.
ÇOK SIRADAN VE SIKICI BİR ŞARKIYDI
AMA GEORGE ÖYLE BİR INTRO YAZDI Kİ
O sırada Jane Asher’ın annesi “Gel bizim evin üst katında bir oda var, orada kal” deyince oraya geçmiş.
“Sevdiğim kıza onu sevdiğimi göstermek istiyordum. Yapabileceğim en basit şey onun için şarkı yazmak ve şarkıyla ‘seni seviyorum’ demekti” diyor.
Şarkı böyle doğmuş. “Aslında çok sıradan ve sıkıcı bir şarkıydı. Ama George (Harrison) ona öyle bir gitar intro yazdı ki şarkı bir anda bütün dünyada sevildi.”
YARATICI İNSANLAR NİYE LEWIS
CARROLL VE TAVŞANINI SEVER
Yaratıcı insanlar Lewis Carroll hayranıdır.
Çünkü hepsi onun “Alis Harikalar Diyarında” kitabını başuçlarına korlar.
Ve hepsi de en çok oradaki tavşanı severler.
Vanity Fair’in en uzun süreli genel yayın yönetmeni Graydon Carter da aynı tavşana hayrandı.
Ben de öyleyim.
Paul McCartney de…
Demek ki aynı yıllarda o Liverpool ve sonra Londra’da, ben İzmir’de aynı kitapları okuyormuşuz.
SEVGİLİSİNİN KARDEŞİNE VERDİĞİ
ŞARKI BİR DÜNYA HİT’İ OLDU
Ama Paul McCartney asıl büyük hediyeyi sevgilisi Jane Asher’a değil, onun erkek kardeşi Peter Asher’a verdi.
Yazdığı “A World Without Love” şarkısını ona hediye etti.
O da Peter and Gordon adıyla bu şarkıyı söyledi ve İngiliz pop tarihinin en kalıcı şarkılarından biri oldu.
İngiltere listelerinde 8 hafta 1 numarada kaldı.
“Ben bu şarkı Beatles’a gitmez diye düşünmüştüm” diyor.
Ama İngiltere’ye çok iyi gittiği kesin.
ÜNLÜ THOSE WERE THE DAYS
ŞARKISININ YAPIMCISI OYDU
Kitaptan bir şeyi daha öğrendim.
Mary Hopkin’in söylediği ünlü “Those Were the Days” şarkısı var ya…
Meğer onun yapımcısı Paul McCartney’miş.
Paul McCartney genç Galli şarkıcı Mary Hopkin’i dinler ve sesini çok beğenir.
Onu yeni kurdukları Apple şirketinden bir şarkı yapmayı teklif eder.
Onun için çok eski bir Rus halk şarkısını bugüne uyarlar.
Bu şarkı “Those Were the Days”dir.
Ve bir anda patlar.
LET IT BE… BİR SHAKESPEARE
ESERİNDEN BİLİNÇALTINDA KALAN CÜMLE
“Let It Be…”
Efsane bir şarkı.
Çocukluğunda, grammar okulunda en sevdiği dil hocası onlara Shakespeare okutuyormuş.
“Herhâlde şiirdeki şu dize bilinçaltıma işlemişti” diyor:
“O could tell you
But let it be… Horatio I am dead…”
O bilinçaltından pop müzik tarihinin en önemli şarkılarından biri doğar.
HEY JUDE… JOHN LENNON’UN
OĞLUNA YAZILMIŞ BİR ŞARKI
Ya “Hey Jude”?
Onun hikâyesi biraz daha dramatik.
John Lennon, Yoko Ono ile tanışıp evini terk ettiğinde, oğlu Julien yeni doğmuş.
Paul McCartney çocuğun bundan kötü etkilenebileceğini düşünüp çok üzülüyormuş.
Bir gün Lennon’un eşini ziyarete giderken yazmış bu şarkıyı.
Orijinal adı “Hey Julien”miş…
Ama John Lennon’un alınacağından çekinip adını “Hey Jude” yapmış.
“Oysa hayatımda tanıdığım adı Jude olan kimse yoktu” diyor.
BUGÜN KONSERLERİ PARA İÇİN
DEĞİL BUNUN İÇİN VERİYORUM
Bundan 5-6 yıl önce Londra’da Paul McCartney’i canlı dinledim.
Ringo Starr ve Rolling Stones’dan Ron Wood da sahneye çıktı.
Muhteşem bir konserdi.
O konserde insanların hep birlikte söylediği iki şarkı “Let It Be” ve “Hey Jude” olmuştu.
Paul McCartney “Bu yaşta hâlâ konserlere çıkıyorsam bu para için değil, insanların bazı şarkıları hep birlikte söylemesinin verdiği keyfi yaşamak için” diyor.
BU YAZ WEMBLEY’DE 90 BİN KİŞİ
İLE BİRLİKTE SÖYLEDİĞİM ŞARKI
Bu yaz Wembley Stadı’nda Oasis’in “Don’t Look Back in Anger” şarkısını 90 bin kişi ile birlikte söylerken ben de aynı duyguyu hissettim.
Onca insan hep bir ağızdan “Geçmişe öfkeyle bakma” diye haykırıyordu.
Paul McCartney’in ne demek istediğini orada anladım.
Çünkü bu lanet yüzyılda, bu bölünmüş ölü canlar âleminde hepimizin birlikte söyleyeceği şarkılara ihtiyacı var.
83 YAŞINA KADAR INCOGNITO
KALMIŞ HAYAT PARÇALARI
Çok güzel bir kitap Paul McCartney’in “Lyrics”i.
İngilizce bilenlere tavsiye ederim.
Bu kitapta kendi çocukluk ve gençlik tarihimi de buldum…
Paul McCartney bugün 83 yaşında…
Aldığı her yaş onu biraz daha bilge, biraz daha insani, biraz daha çocuk yapıyor.
Çok az kimse onun gizli entelektüel yanını bilir.
Londra’da desteklediği kültürel faaliyetler hep incognito (gizli) kalmıştır.
Londra’da 1960’lı yıllardaki ilk LGBT mitinginin gizli finansörüdür.
Hayır, kendisi bir LGBT bireyi değildir.
Sırf insanların özgürce tercihi için yapmıştır bunu.
LİVERPOOL TRENİNDE TEK
BAŞINA YAŞLI BİR YOLCU
Hâlâ bir tren bileti alıp, tek başına doğduğu şehir Liverpool’a gider.
Adı Sir Paul’dur artık.
Ama hâlâ Liverpool’da Penny Lane’de John Lennon’la buluştuğu duraktadır çocukluğu…
Üzerinde Eleanor Rigby yazan mezar taşları hâlâ onun şarkılarının konusudur.
60 YILLARININ OĞLAN ÇOCUKLARI BÜTÜN
ŞİİRLERİNİ MAHALLENİN KIZLARINA YAZDI
1960’ın çocukları bütün şiirlerini mahallenin kızlara yazmıştır.
Ama yazdıkları her şarkı, her dize insani bir duruşun gereklerini yazan manifestoya dönüşür gerektiğinde.
Tıpkı bir “Bloody Sunday” gününde, İngiliz askerleri İrlandalı çocukların üzerine ateş ettiği gün yazdığı ve BBC’nin yasakladığı şarkı gibi:
“Give Ireland Back to the Irish…”
Yani “İrlanda’yı İrlandalıya geri ver” dediği şarkı…
Beatles olmak kolay değildir.
Müzik tarihinin en büyük devrimini yapmak için, onlar kadar çocuk günler yaşayıp, çocukluk hayalleri kurmak gerekir.
(*) Paul McCartney: “Lyrics: 1956 to Present”, Liveright Publishing Corporation, 2023