Avrupa Birliği’nin (AB) 2024–2029 dönemine yönelik hazırladığı ilk Sivil Toplum Stratejisi için Türkiye’den de görüşler toplandı. Sivil Toplum Geliştirme Merkezi’nin (STGM) Türkçeye uyarladığı anketi yanıtlayan 32 sivil toplum örgütü (STÖ), AB’nin yalnızca hibe sağlayan bir aktör değil, aynı zamanda demokratik normların korunmasında daha güçlü bir siyasi rol üstlenmesi gerektiğini vurguladı.
STGM, elde edilen sonuçların AB’ye resmi rapor olarak iletildiğini açıkladı. Kurum, yeni stratejinin Türkiye’de sivil toplum için bir referans belgesi niteliği taşıyabileceğini ve reform süreçlerini hızlandırma potansiyeli bulunduğunu belirtti.
“AB demokratik normların güvencesi olmalı”
Anketin en dikkat çekici bulgusu, STÖ’lerin AB’den yalnızca mali destek değil, aynı zamanda demokrasi ve hukukun üstünlüğü alanlarında daha güçlü bir siyasi duruş beklemesi oldu. STÖ’ler, Türkiye’de demokratik gerilemelere rağmen AB sürecini destekleyen toplumsal dinamiklerin hâlen korunduğunu hatırlatarak, AB’nin bu bağın kopmaması için aktif bir rol üstlenmesinin kritik olduğunu ifade etti.
Sivil toplumun karşılaştığı başlıca sorunlar
STÖ’ler en sık karşılaştıkları engelleri “kısıtlayıcı yasal çerçeve, idari engeller ve aşırı bürokrasi” olarak sıraladı. Bunun yanında hukuki işlemler ve stratejik davalar (SLAPP), fiziksel tehditler, çevrimiçi saldırılar, olumsuz medya kampanyaları, fon yetersizliği, sansür ve bilgiye erişim kısıtlamaları da öne çıkan sorunlar arasında yer aldı.
Katılımcılar ayrıca iktidarın eleştirel örgütlere yönelik ayrımcı tutumunu, liyakatsiz atamalar nedeniyle kamu idaresiyle işbirliği imkanlarının sınırlı olmasını ve kamu desteğinin şeffaf olmamasını en büyük zorluklar arasında gösterdi. Politik atmosferin yurttaşları dernek üyeliğinden uzaklaştırması da sivil toplumun zayıflamasına yol açan etkenlerden biri olarak dile getirildi.
AB fonlarına erişim kolaylaştırılmalı
STÖ’ler, AB fonlarının küçük ölçekli örgütlerin erişimine uygun şekilde yeniden düzenlenmesini, kurumsal kapasite ve uluslararası ağlara erişim desteğinin artırılmasını talep etti. Ayrıca AB’nin tarafsız ve kapsayıcı bir yaklaşım benimsemesi, çifte standartlardan kaçınması ve vize kolaylığı sağlaması gerektiği belirtildi.
Kamu fonlarında şeffaflık çağrısı
Ankete katılan STÖ’ler, kamu kaynaklarının şeffaf, bağımsız ve adil değerlendirme mekanizmalarıyla dağıtılmasının önemine dikkat çekti. Bu sayede özellikle kadınlar, çocuklar ve mültecilerle çalışan örgütlerin toplumsal ihtiyaçlara daha hızlı yanıt verebileceği vurgulandı.