Doğu Akdeniz'de yeni doğal gaz ve petrol rezervlerinin keşfedildiği ve bölgenin jeopolitik açıdan giderek ön plana çıktığı bir dönemde Lübnan ile Avrupa Birliği (AB) üyesi Kıbrıs Cumhuriyeti arasında uzun yıllardır askıda bekleyen deniz yetki alanları anlaşması bugün imzalandı.
Lübnan Cumhurbaşkanlığı Sarayında düzenlenen törende anlaşmaya imza atan Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn ve Güney Kıbrıs lideri Nikos Hristodulidis, anlaşmanın Lübnan, AB üyesi Kıbrıs Cumhuriyeti ve AB arasında daha derin iş birliği sağlayacağına vurgu yaptı.
Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hristodulidis, anlaşmayı "tarihî" olarak nitelendirerek uzun yıllar sürüncemede kalan bir konunun sonuçlandırıldığını kaydetti. Lübnan ile imzalanan anlaşmanın, bölgede enerji projelerine ilgi gösteren potansiyel yatırımcılara yasal dayanak sunduğunu da belirten Hristodulidis, iki ülke arasında elektrik bağlantısı kurulması için ön araştırma yapılması ve teknik ekipler oluşturulması konusunda da mutabık kaldıklarını belirtti.
Avn: Kıbrıs'la iş birliğimiz kimseyi hedef almıyor
Lübnan Cumhurbaşkanı Avn da anlaşmanın, Lübnan ile iş birliği isteyen herkese açık bir davet anlamına geldiğini vurguladı. İmzalanan anlaşmanın Güney Kıbrıs ile başta yenilenebilir enerjiler olmak üzere enerji sektörü, telekomünikasyon, elektrik sevkiyatı ve turizm gibi alanlarda yeni ortak projelere de öncülük edeceğini dile getiren Avn, ortak savunma, güvenlik ve arama-kurtarma alanlarında da iş birliğini sürdüreceklerini kaydetti.
Lübnan Cumhurbaşkanı, "İş birliğimiz hiç kimseyi hedef almamakta, hiç kimseyi dışlamamaktadır. Hiçbir dostun ya da partnerin yolunu tıkama gibi bir niyet yoktur. Tam tersine bu anlaşmanın, bölgemizde genişlemesini arzu ettiğimiz uluslararası iş birliğinin temeli olmasını, tüm ülkelerimize ve halklarımıza istikrar ve refah getirmesini istiyoruz" diye konuştu.
"Türkiye'nin Mavi Vatanına darbe" yorumu
Lübnan ile imzalanan anlaşma Kıbrıs Rum basınında da geniş yer aldı. Yorumlarda Lübnan ile deniz alanlarının belirlenmesinin Türkiye'nin "yayılmacı" politikalarına karşı Güney Kıbrıs'ın egemenlik haklarını güçlendirdiği savunuldu.
Kıbrıs'ta yayımlanan Rum gazetesi Filelefteros da anlaşmayı "Türkiye'nin Mavi Vatanı'na darbe" olarak nitelendirdi. Gazete, Türkiye'nin Lübnan'a 2007'den beri anlaşmayı imzalamaması yönünde baskı yaptığını belirterek anlaşmanın imzalanmasının Türkiye'nin "yayılmacı" Mavi Vatan doktrinine ciddi bir darbe anlamına geldiği değerlendirmesinde bulundu.
Gazete ayrıca imzalanan anlaşmanın hem Kıbrıs'ın hem de Lübnan'ın Suriye ile deniz yetki alanlarının belirlenmesi için yapacağı görüşmeleri hızlandırıcı etki yapacağını kaydetti.
Kıbrıs Haber Ajansına konuşan Cumhurbaşkanlığından bir kaynak da, anlaşmanın Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Doğu Akdeniz'deki dinamikler açısından istikarlı ve güvenilir bir faktör olarak rolünü teyit ettiğini ve imzalanan anlaşmanın Kıbrıs'ın deniz yetki alanlarındaki egemenlik haklarını önemli ölçüde güçlendirdiğini kaydederek "Anlaşma Kıbrıs Cumhuriyeti'nin, komşularıyla uluslararası hukuk ve karşılıklı saygı temelinde anlaşmalar yapma kabiliyeti açısından da açık siyasî bir mesajdır" dedi.
Kıbrıs açıklarında 566 milyar metreküplük doğal gaz
Anlaşma, Doğu Akdeniz'de yeni doğal gaz sahalarının keşfi ve enerji iş birliğinde yeni fırsatların önünü açıyor. Doğu Akdeniz'deki rezervlerin işletilmesi, özellikle Rusya'ya enerji alanındaki bağımlılığını sonlandırmayı hedefleyen AB için önem taşıyor.
Kıbrıslı Rum lider Hristodulidis, geçen hafta yaptığı açıklamada Kıbrıs Adası açıklarında keşfedilen tahminen 566 milyar metreküplük doğal gazın bir bölümünün 2027'ye kadar Avrupa pazarlarına ulaştırılabileceğini ifade etmişti.
Lübnan'la imzalanan anlaşma, Güney Kıbrıs'ın hidrokarbon arama çalışmalarını Lübnan yönünde genişletmesine imkân sağlayacak.
18 yıllık süreç
Lübnan ve Güney Kıbrıs, deniz yetki alanlarının belirlenmesi konusunda ilk olarak 2007 yılında mutabakata varmış, ancak o dönem Lübnan meclisi mutabakata onay vermemişti. Ekim 2022'de ise Lübnan Cumhurbaşkanlığı, Kıbrıs ile deniz sınırı konusunda bir formülde anlaşma sağlandığını duyurmuştu.
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın 9 Temmuz'da Güney Kıbrıs'a gerçekleştirdiği ziyaretin ardından süreç hız kazanmış ve Lübnan hükümeti Ekim ayında anlaşmayı onayladığını duyurmuştu.
Bir tek Suriye kaldı
Lübnan'ın güneyde İsrail, kuzeyde Suriye ve batıda Kıbrıs Adası ile denizden sınırı bulunuyor. Lübnan İsrail ile deniz sınırı çizimine yönelik ABD arabuluculuğundaki anlaşmayı 2022'de imzalamıştı.
Güney Kıbrıs ile imzalanan anlaşmanın ardından Lübnan'ın deniz yetki alanlarına dair anlaşma imzalamadığı tek ülke olarak Suriye kaldı.