İsrail ordusu, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a düzenlenen hava saldırılarının ardından yaptığı paylaşımda, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın öldürüldüğünü açıklayarak 'artık dünyayı terörize edemeyecek' dedi.
Peki, 32 yıldır Hizbullah'ın lideri konumunda olan Hasan Nasrallah kimdir? Sizin için derledik...
Emel hareketi
1960 doğumlu olan Hasan Nasrallah, babası Abdulkerim’in küçük bir manav işlettiği Beyrut’un doğusundaki Burç Hammud mahallesinde dokuz çocuğun en büyüğü olarak büyüdü.
Irak ve İran'daki Şii merkezlerindeki 'havza' diye adlandırılan okullarda dini eğitim alan Hasan Nasrallah, daha sonra Lübnan'a dönerek Emel Hareketi'nin lideri Abbas Musevi'nin kurduğu okulda öğrenim gördü.
1975'te Lübnan'ın iç savaşa sürüklenmesinden sonra Emal hareketine katıldı. Kısa bir süre Irak'ın kutsal kabul edilen şehri Necef'te bir Şii medresesine katıldıktan sonra Lübnan'da Emel'e yeniden katıldı, ancak 1982'de Filistinli militanların saldırılarına yanıt olarak İsrail Lübnan'ı işgal ettikten kısa bir süre sonra gruptan ayrıldı.
Yeni grup olan İslami Emel, İran’ın Bekaa Vadisi'nde bulunan Devrim Muhafızları’ndan önemli ölçüde askeri ve örgütsel destek aldı ve daha sonra Hizbullah’ı oluşturacak Şii milisler arasında en öne çıkan ve en etkili grup olarak ortaya çıktı.
Hizbullah'ın kuruluşu
1985'te Hizbullah, ABD ve Sovyetler Birliği'ni İslam'ın baş düşmanları olarak tanımlayan ve Müslüman topraklarını işgal ettiği gerekçesiyle İsrail'in "yok edilmesi" çağrısında bulunan bir "açık mektup" yayınlayarak resmi olarak kuruluşunu ilan etti.
Nasrallah, örgüt büyüdükçe Hizbullah’ın saflarında yükseldi. Savaşçı olarak görev yaptıktan sonra Baalbek'te, ardından tüm Bekaa bölgesinde ve son olarak Beyrut'ta örgütün direktörü olduğunu söyledi.
Liderlik yolu
Nasrallah, selefi Abbas el-Musavi'nin İsrail’in düzenlediği bir helikopter saldırısında öldürülmesinin ardından, 1992'de 32 yaşında Hizbullah lideri oldu.
İlk eylemlerinden biri Musavi'nin öldürülmesine misilleme yapmak oldu. Kuzey İsrail'e roket saldırıları emri verdi ve bir kız çocuğu öldü. Türkiye’deki İsrail büyükelçiliğinde bir güvenlik görevlisi bombayla öldürüldü ve Arjantin’in Buenos Aires kentindeki İsrail Büyükelçiliği'ne düzenlenen bir intihar saldırısında 29 kişi hayatını kaybetti.
Nasrallah, İsrail güçleriyle düşük yoğunluklu bir savaşı da yönetti ve bu savaş 2000 yılında İsrail’in Güney Lübnan’dan çekilmesiyle sona erdi. Ancak bu süreçte Nasrallah, İsrail askerleriyle girdiği bir çatışmada en büyük oğlu Hadi'yi kaybetti.
Çekilmenin ardından Nasrallah, Hizbullah’ın İsrail’e karşı ilk Arap zaferini kazandığını ilan etti. Ayrıca, Şebaa Çiftlikleri bölgesi de dahil olmak üzere "tüm Lübnan topraklarının geri alınması gerektiğini" söyleyerek Hizbullah'ın silahsızlandırılmayacağını taahhüt etti.
2006 çatışmaları
2006 yılına kadar göreceli bir sakinlik vardı, ta ki Hizbullah militanları sekiz İsrail askerinin öldüğü ve ikisinin kaçırıldığı bir sınır ötesi saldırı düzenleyene kadar. Bu saldırı, İsrail’in büyük çaplı bir karşılık vermesine yol açtı.
İsrail savaş uçakları, Güney Lübnan ve Beyrut’un güney banliyölerindeki Hizbullah mevzilerini bombalarken, Hizbullah İsrail'e yaklaşık 4.000 roket fırlattı. 34 günlük çatışma sırasında çoğu sivil 1.125 Lübnanlı hayatını kaybetti. Ayrıca 119 İsrail askeri ve 45 İsrailli sivil öldü.
Nasrallah'ın evi ve ofisleri İsrail savaş uçakları tarafından hedef alındı, ancak kendisi zarar görmeden kurtuldu.
"Yeni aşama"
2009'da Nasrallah, Hizbullah’ın "siyasi vizyonunu" vurgulamaya çalışan yeni bir siyasi manifesto yayınladı. 1985'teki belgede yer alan İslami cumhuriyete atıf kaldırıldı, ancak İsrail ve ABD'ye karşı sert bir tavır sürdürüldü ve Hizbullah’ın silahlarını koruması gerektiği bir kez daha belirtildi.
Dört yıl sonra Nasrallah, Hizbullah’ın varlığında "tamamen yeni bir aşamaya" geçtiğini ilan etti ve savaşçılarının İran destekli müttefiki Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın isyanı bastırmasına yardımcı olmak için Suriye'ye gönderileceğini söyledi. "Bu bizim savaşımız ve buna hazırız" dedi.
Lübnanlı Sünni liderler, Hizbullah'ı ülkeyi Suriye'nin savaşına sürüklemekle suçladı ve mezhep gerilimleri dramatik şekilde kötüleşti.
Reformculara başta destek...
2019'da Lübnan'daki derin ekonomik kriz, uzun zamandır yolsuzluk, israf, kötü yönetim ve ihmal ile suçlanan siyasi elitlere karşı kitlesel protestoları tetikledi.
Nasrallah başlangıçta reform çağrılarına sempati gösterdi, ancak protestocular siyasi sistemin tamamen elden geçirilmesini talep etmeye başladıkça tutumu değişti.
7 Ekim ve sonrası...
7 Ekim 2023'te Hamas militanlarının İsrail'e düzenlediği eşi benzeri görülmemiş saldırının ardından Hizbullah ile İsrail arasındaki daha önce aralıklı olan çatışmalar tırmandı.
Hizbullah, Filistinlilere destek amacıyla İsrail mevzilerini ateş altına aldı.
Hizbullah, kuzey İsrail ve İsrail’in işgal ettiği Golan Tepeleri’ne 8.000’den fazla roket fırlattı. Ayrıca zırhlı araçlara tanksavar füzeleri fırlattı ve askeri hedeflere patlayıcı yüklü insansız hava araçlarıyla saldırdı.
İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Lübnan'daki Hizbullah mevzilerine yönelik hava saldırıları, tank ve topçu ateşiyle misilleme yaptı.
Çağrı cihazları ve telsiziler
Nasrallah son konuşmasında, Hizbullah üyeleri tarafından kullanılan binlerce çağrı cihazı ve telsizin İsrail tarafından patlatılmasından İsrail’i sorumlu tuttu ve bu olayda 39 kişinin öldüğünü ve binlerce kişinin yaralandığını söyledi. İsrail'in "tüm kırmızı çizgileri aştığını" belirtti. Grup olarak "benzeri görülmemiş bir darbe" aldıklarını kabul etti.
Kısa bir süre sonra İsrail, Hizbullah'a yönelik saldırılarını büyük ölçüde artırarak neredeyse 800 kişinin ölümüne yol açan bombalama dalgaları başlattı.