Türkiye’de yeterli desteği alamayan besici zor günler yaşarken, 15 yıl önce başlayan canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı sürüyor. En çok ithalat yapan bakanlar, Ahmet Eşref Fakıbaba ve İbrahim Yumaklı oldu.
Destek alamadığı için zor günler geçiren yerli besici, giderek hayvancılıktan uzaklaşırken, iktidar da kaynaklarını yerli üretici yerine, yurtdışına yöneltti. 2000’lerin hemen başında kırmızı et ve canlı hayvan ithal etmek bir yana, ihracat yapan Türkiye’de ibre, 2010’dan itibaren net bir şekilde ithalata döndü. AKP iktidarından önce ki Anasol iktidarının Tarım ve Köy İşleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp döneminde yurtdışından Türkiye’ye sadece 2.990 baş canlı hayvan getirilmişti.
Ancak, son 15 yılda Türkiye’nin Ekim 2025 itibarıyla toplam kırmızı et ve canlı hayvan ithalatı 13 milyar 381 milyon liraya çıktı. Bu dönemde 7 milyon 643 bin 730’u büyükbaş, 3 milyon 243 bin 824’ü küçükbaş olmak üzere toplam 10 milyon 887 bin 554 baş canlı hayvan ithalatına 10 milyar 809 milyon lira ödeme yapıldı. Kırmızı et ithalatı ise 469 bin 211 tona yükselirken, 2 milyar 572 milyon liraya yükseldi. Bu sırada Tarım Bakanı hatta Bakanlığın ismi bile değişti. Tarım Yazarı Gazi Kutlu’nun yaptığı hesaba göre, görev süresi boyunca bir günde en çok canlı hayvan ithalatı yapan bakan, Ahmet Eşref Fakıbaba oldu. Fakıbaba’nın günlük canlı et ithalatı 3 bin 523 olurken, görev süresi boyunca günlük ortalama en çok ithalat yapan ikinci bakan 1.763 ile İbrahim Yumaklı oldu.
YERLİNİN PAYI AZALDI
2018-2022 döneminde bakanlık yapan Bekir Pakdemirli, toplam 2 milyon başla en çok canlı hayvan ithalatı yapan bakan oldu. 2023’ten beri Tarım ve Orman Bakanı olan İbrahim Yumaklı ise 1 milyon 630 bin baş canlı hayvan ithalatıyla ikinci sırada, 1 milyon 412 bin başla Mehdi Eker, üçüncü sırada yer aldı.
Üretimin sadece yüzde 85’i yerli
Tarım ve Orman Bakanlı İbrahim Yumaklı, Türkiye’nin kırmızı et üretiminde yaklaşık yüzde 90-93 kendine yeter durumda olduğunu söylese de durum farklı. Türkiye’nin 2024 yılı toplam kırımızı et üretimi 2 milyon 105 bin 895 ton olurken, ithal edilen et miktarının üretime oranı yüzde 3.8. Ancak Bakan’ın hesabına göre ithal edilen canlı hayvanlardan elde edilen etler de yerli üretime dahil ediliyor. Gazi Kutlu, 2024’te 373 bin 129 baş canlı hayvan ithal edildiğini belirterek, “Bu hayvanların tahmini 180-200 bin ton arasında et ürettiği kabul edilirse, Türkiye’nin et ihtiyacının yüzde 10’dan fazlasının ithal edildiği ortaya çıkıyor. Kırmızı et ithalatı da katıldığında karşılama oranı yüzde 85’e düşüyor. Yani Türkiye’nin kırmızı et üretiminin yüzde 15’i ithalatla karşılanıyor” dedi.
Bakanlar kaç hayvan ithal etti?
Bekir Pakdemirli: 2.004.972
İbrahim Yumaklı: 1.630.557
Mehdi Eker: 1.412.468
A. Eşref Fakıbaba: 1.250.514
Faruk Çelik: 1.010.333
Vahit Kirişci: 235.699
Kutbettin Arzu: 95.931
(Kaynak: Yurdagül Uygun / Nefes)