Kamu projelerinde kullanılan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ve Yap-İşlet-Devret (YİD) modelleri kapsamında havaalanlarına yolcu garantileri ile yol, köprü ve tünellere araç geçiş garantileri devam ediyor.
Birgün'den Mustafa Bildircin’in haberine göre, Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) bütçesinin YİD projeleri müteahhitlerine ödenecek garanti tutarlarını belirlemek amacıyla kullanılan “Cari Transferler” kalemi aracılığıyla 2023 yılında gerçekleştirilen garanti ödemelerinin toplamı 56 milyar 997 milyon TL olarak belirlendi. Bu kapsamda 2025-2027 dönemine ilişkin gerçekleşme tahminleri dikkat çekiyor.
Yap-İşlet-Devret projeleri için KGM bütçesinden yapılan garanti ödemeleri, son beş yıl içinde 10 kattan fazla artış göstererek 2019’da 5,1 milyar TL’den 2023 yılı itibarıyla 56,9 milyar TL’ye ulaşırken, daha önce yapılan tahminlerin de tutmadığı görülüyor. Yeni beklentiler önümüzdeki yıllarda bu artışın devam edeceği yönündeyken bu artışın da yine iyimser tahminlerle aşılma ihtimali de bulunuyor. Yapılan hesaplamalarla kamu maliyesi üzerindeki yükün daha da ağırlaşabileceği öngörülürken 2027 yılındaki sınırlı artış beklentisine rağmen 3 yıllık ödeme toplamı 328.7 milyar TL'yi buluyor.
2025: 94 milyar 963 milyon 149 bin TL
2026: 114 milyar 369 milyon 603 bin TL
2027: 119 milyar 158 milyon 6 bin TL
AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ''Cebimizden bir kuruş çıkmadan'' ifadelerini defalarca kullandığı Yap-İşlet-Devret projeleri için KGM bütçesinden yapılan garanti ödemeleri, son beş yıl içinde 10 kattan fazla artış gösterdi. 2019’da yalnızca 5,1 milyar TL olan ödemeler, 2023 yılı itibarıyla 56,9 milyar TL’ye ulaştı. Ödemelerin yıllara göre dağılımı şu şekilde gerçekleşti:
2019: 5,1 milyar TL
2020: 10,1 milyar TL
2021: 14,2 milyar TL
2022: 36,3 milyar TL
2023: 56,9 milyar TL
KARANLIK GELECEK!
AKP Hükümeti'nin son beş yıl içinde Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli kapsamında gerçekleştirdiği ödemelerin on katın üzerinde artış göstermesi, kamu maliyesi açısından ciddi bir endişe kaynağı oluşturdu. Yüksek enflasyonun etkisiyle artan maliyetler ve araç geçiş garantileri nedeniyle zorunlu ödeme yükümlülükleri, yurttaşların sırtındaki mali yükü hızla artırdı. Bu durum, gelecekte bu garantilerin sürdürülebilirliği ve kamu kaynaklarının etkin kullanımı konusunda kaygılar doğururken, kamu bütçesindeki dengelerin ne ölçüde etkileneceği merak ediliyor. Ekonomik belirsizlikler ve artan enflasyon, kamu maliyesini tehdit ederken bu yükümlülüklerin sürdürülebilirliği için gerekli adımların atılmaması halinde yurttaşların üzerindeki mali yükün daha da artacağı belirtiliyor.