Türkiye genelinde konut satışları kasım ayında 141 bin 100 adetle son 5 ayın en düşük seviyesine indi. Yılın büyük bölümünde artış eğiliminde seyreden satışlardaki bu düşüş, sektör temsilcileri tarafından şaşırtıcı bulundu. Uzmanlar, yüksek faiz oranları, sınırlı kredi imkânları ve konut fiyatlarındaki artışın talebi ciddi biçimde frenlediğine dikkat çekiyor.
Hâlihazırda konut kredilerinde faiz oranları en düşük yüzde 2.69’dan başlayıp 3.49’a kadar çıkıyor. 5 milyon TL değerindeki bir konut için bankadan 5 yıl vadeli 3 milyon TL kredi kullanacak bir kişinin, yüzde 2.69 faizle aylık taksit ödemesi 101 bin 303 TL’ye ulaşıyor.
EN DÜŞÜK 83 BİN TL
Kredinin geri ödemesi 6 milyon 116 bin 733 TL’ye ulaşıyor. Aynı kredi tutarı 10 yıl vadeyle ve yüzde 2.65 faiz oranıyla kullanıldığında ise aylık taksit 83 bin 101 TL’ye düşse de, uzun vade nedeniyle toplam geri ödeme yaklaşık 10 milyon TL’ye yaklaşıyor.
Yoksulluk sınırının 100 bin TL seviyesine dayandığı ekonomik koşullarda, aylık 83 bin ile 110 bin TL arasında değişen kredi ödemelerinin yapılabilmesi için en az 200 bin TL gelir gerekiyor.
Türkiye’de ortalama brüt maaşın 47 bin 676 TL olduğu düşünüldüğünde orta ve düşük gelirli için konut alması hâlâ imkânsız görünüyor. Nitekim, 2015 yılında yüzde 60.4 olan konut sahiplik oranının 2024’te yüzde 55.8’e gerilemesi de bu tabloyu doğruluyor.
Fiyat artışı talebi sınırlayabilir
TÜRKİYE Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, Şubat 2024’ten bu yana ilk kez konutta reel getirinin pozitife geçtiğini vurgulayarak, “Kasımda aylık enflasyon yüzde 0.87 olurken, konut fiyat endeksi yüzde 2.7 arttı. Yıllık konut fiyat artışı yüzde 31.4 oldu” dedi.
Maya, fiyatların 21 ay aradan sonra yeniden enflasyonun üzerine çıkmasının talebi kısıtlayabileceğine dikkat çekti. İpotekli konut satışlarındaki düşük seyrin devam ettiğini belirten Maya, konut kredilerindeki kısıtlamaların ve seçici kredi politikasının belirleyici olduğunu söyledi.
Maya, krediye erişimin zorlaşmasıyla birlikte tasarruf finansman şirketlerinin ve “arsadan eve” gibi alternatif modellerin daha fazla ilgi gördüğünü, ancak bu modellerin payının henüz bankalarla yarışacak seviyede olmadığını da sözlerine ekledi.
Mevduat faizleri düşmeli
İNŞAATÇILAR ve Gayrimenkul Geliştiricileri Derneği (İNDER) Başkanı Engin Keçeli, piyasada rahatlama için iki temel koşul bulunduğunu belirterek, “Yatırımcı; dövizde ve faizde cazip getiri varken konuta yönelmiyor. Tekrar konuta dönmesi için mevduat faizleri yüzde 25’in altına düşmeli. Geri dönüşler başladı ancak henüz yeterli değil” dedi.
İpotekli konut satışlarının da ciddi şekilde zorlaştığını vurgulayan Keçeli, bankaların kredi verme konusunda isteksiz davrandığını ve kredi tutarlarının da çok düşük kaldığını söyledi. Keçeli, İstanbul’da 100 metrekare bir konut fiyatının 3.5-4 milyon TL seviyesine ulaştığını belirterek, bu tutarlarda krediye erişimin neredeyse imkânsız olduğunu söyledi.
Keçeli, “Mevcut kredi tutarlarıyla ancak bir oda alınabilir” sözleriyle duruma tepki gösterdi. Keçeli, orta ve düşük gelir grupları için uzun vadeli ve düşük faizli kredi modelleri ile kooperatif sistemi üzerinden ucuz arsa geliştirilmesinin şart olduğunun altını çizdi.
(Kaynak: Nefes - SONGÜL DALGIÇ BİLGİLİ)