Koronavirüs Bilim Kurulu Toplantısı sonrasında yazılı açıklama yapan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, "mRNA aşısı olmuş ve üzerinden 6 ay geçmiş 18 yaş ve üzeri tüm vatandaşlarımız yarından itibaren hatırlatma dozu aşılarını olabilir" ifadelerini kullandı.

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, ilk 2 dozu Biontech olanlar için başlatılan hatırlatma dozu için açıklamalarda bulundu.

3. doz hakkında 5 soru yönelten Şenol, soruların yanıtlarını da paylaştı. 

3. DOZ AŞI NEDEN GEREKLİ?

Esin Davutoğlu Şenol'un sorduğu sorular ve verdiği cevaplar şöyle oldu:

Dün SB, 18 yaş üzeri herkese, risk ayrışımı yapmaksızın son dozun üzerinden 6 ay geçmişse 3. yani hatırlatma dozu hakkı verdi

Görüşlerimi paylaşmazdan önce bazı sorular:

1.TR'de Aşı Kırılma olguları için VERİ ? Kimlerde, aşıdan ne kadar sonra, olgu dağılımı

2.Dolaşmakta olan varyan/ varyantlar için TR'de kullanılmakta olan farklı 2 aşının etkisi

3.65 yaş üzeri ve sağlık çalışanlarında, peşpeşe 3 doza çıkarılan GENİŞLETİLMİŞ SERİ ETKİLİLİĞİ (VACCINE EFFECTIVENESS )

4.TR- Aşılanmayan yetişkin ve aşılanması gereken çocuklar için stratejisi

5.TR'de , Aşılanmış ve üzerine Delta ile enfekte olmuş kişilere ek doz önerileri ? Doz aralığı?

ÖZET Bağışıklık yetmezliği için genişletilmiş 3 dozluk seri ve zaman çinde azalmaya bağlı ek 3.doz önerileri önceliklendirilerek ve ayrıştırılarak net yapılmalıdır Doz aralıkları net belirtilmelidir Bu karara neden ihtiyaç duyulmakta olduğu bilimsel olarak gerekçelendirilmeli

Şenol'un sorulara yanıtları şöyle oldu:

1.Dünya'da salgın kontrol edilememiştir ABD orta düzeyli aşılama, Rusya düşük düzeyli aşılama ve hatta Almanya gibi %60'ı geçmiş ama delta için yeterli olmayan aşılama ile ilişkili, olgu artışı ve paralel olarak ölümlerde artış sürmektedir

2.Kış mevsiminde bu dalganın kontrolünün güç olacağı aşikardır. Ancak bu dalganın, dünyada eşit paylaşılamayan aşılama ile büyük ilgisi olduğu halde , pek çok ülke net ve yerterli veri olmaksızın ve risk ayrışı yapılmaksızın EK DOZLAR ile sorunu karşılamaya hazırlanmaktadır

3. Tüketilen dozlara karşın ki dünya nüfusunun %80 'ine yetecek dozda aşılamaya rağmen ,bölgesel farklılıklar nedeniyle pandemi bertaraf edilememektedir

4.Aşıların etkisi; kişisel cevap, varyant etkisi ,uygulanan aşı türü ve aşı üzerinden geçen zamana bağlı olarak azalabilmektedir

EK DOZ ÖNERİLERİ

1- Şiddetli hastalıktan korumaz olduğunda

2- Hastalığı geçirmeleri riskli olacak kişilerde önceliklendirilmelidir.

Ek doz önerileri iki farklı başlık altında ele alınmalı 

1. Genişletilmiş seri 

2. Dozun yetersiz olduğu kişiler ardışık birer ay ara ile yapılan 3 dozdan oluşur

Burada tanımlanılan hastalar, aşı cevapları düşük olan ve covıd-19 hastalığını şiddetli , kötü geçirebilecek kişilerdir. 

Yapılan çalışmalar, aşılanan nüfus içindeki oranları düşük olduğu halde , aşı olup hastane yatışı gerektiren şiddetli seyirlerin %40 kadarının bu hastalarla ilişkili olduğunu göstermektedir

İlk aşı serisini takiben 1-3 ay sonra ek doz yapılması bu kişilerin %25-50’sinde eksik olan cevabın verilmesini sağlamaktadır

Üç dozluk primer seri önerileri ve bundan sonra da böyle uygulanması gerekenler bağışıklık Yetmezliği Olabilecek Hasta Gruplarıdır

1.Kanser Tedavisi Alanlar Tedaviyi almakta olanlar ya da tedavinin üzerinden 12 aydan az süre geçmiş olanlar

2.Nakil alıcıları; Organ nakli veya üzerinden 2 yıldan kısa süre geçmiş kök hücre nakil alıcıları

3.İmmun yetmezlik Primer immun yetmezlik Kronik (sürekli ) diyaliz hastası olmak HIV: CD+ hücre sayıları <200 /mm3veya viral yük yüksek

4. Bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar:

Yüksek doz steroid

NAKİL SONRASI VE KANSER TEDAVİLERİ

Biyolojik ajanlar; TNF bloke eden ajanlar ve romatizma, iltihabi barsak veya bazı cilt hastalıkları için benzeri ilaçlar

İnaktif aşılara dair bu hastalardaki çalışmalar yeterli değildir ve tamamlanılmalıdır. 

Serinin farklı aşılar ile tamamlanılmasına ,ki “heterolog bağışıklık” olarak tanımlanılacaktır, dair çalışmalar sürmekte ve beklenti olumlu olacağıdır. ancak henüz veri kısıtlıdır

güncel veriye göre serinin hangi aşı ile başlanıldıysa o aşı ile tamamlanılması önerilmektedir 

Burada tanımlanılan kişiler için, 1-3 ay içinde tekrarlanan 3 dozdan oluşması önerilen aşılama şeması standard olmalıdır

3. doz için 3 aydan uzun süre geçmesi durumunda mümkün olan en kısa sürede yapılması önerilmektedir

Rapel, güçlendirici doz, için mevcut öneriler 

Rapel doz, tamamlanmış bir serinin etkisinin zaman içinde azaldığı temelinde, belirlenen bir zaman aralığı sonrasında ve muhtemelen tek bir kez daha yapılacak olan , hatırlatıcı ek dozdur.

RAPEL; Koruyuculuk süresinin uzaması ve güçlendirilmesi amaçlanılmaktadır. 

Koruyuculuk süresi, aşı türü ve yeni varyant ve toplumdaki salgın yükü ile ilişkilidir.

Koruyuculuk; şiddetli hastalık, hastaneye yatış ve ölüm için olmalıdır. 

Koruyuculuk ölçüsü olarak şimdilik ; nötralizan antikor düzeyi kullanılmaktadır ve bu antikorlar zaman içinde azalmaktadır.

Ancak veriler azalan antikorlara karşın şiddetli hastalık ve ölüm önleyici etkinin yüksek düzeyde devam ettiğini göstermektedir 

Rapel yapan ,israil gibi ülke verileri, ileri yaş ve birden fazla eşlik eden hastalığı olanlarda iki doz mrna2 ' dan 5 ay sonra yapılan 3. dozlar, 

18-49 yaş arası ve eşlik eden hastalıkları olmayanlarda , 3.doz yararının marjinal/sınırda olduğunu

Ve bu kişilerde gerekli olmayacağını düşündürmektedir. 

Eşlik eden herhangi bir sorunu olmayanlarda rapel ( 3. doz) yokken risk: 100 binde 3, yani rapel olmasa da risk çok düşük bulunmuştur

İsrail, 60 yaş üzeri . 2. dozdan 5 ay sonra yapılan 3. doz çalışması; rapel dozun konfirme enfeksiyonu 11.5 , şiddetli hastalığı 19.5 kat azalttığını göstermiştir

Ancak bu henüz korumanın kısa süreli izlem sonucudur

2. dozdan 6 ay sonra yapılacak hatırlatıcı dozlar ,koruma süresi , optimal doz aralığı bakımından yakın izlenilmelidir 

Acil olan kitle bağışıklığı için aşısızlarla ilgili çalışmalar, çocuklarda onay aldığı yaştan itibaren aşılamaların yapılmasına odaklanılmasıdır.

Bu verilere ve mevcut duruma dayalı güncel ve yeni veri ile değişebilecek görüşlerim

1.60 yaş ve üzeri 4-6 ay aralığında hatırlatıcı doz yapılması 18-60 yaş

2. riskli gruplardaki, diyabet,hipertansiyon, kalp-akciğer hastalıkları

3.riskli mesleklerdeki kişilere  

6 AY SONRA EK DOZ

Rapel dozların 2. dozdan en az 6 ay sonra yapılması, koruyuculuk gücü ve süresi bakımından ve mevcut bağışıklama bilgisine göre önerilmektedir

Ben kendim için 6. ayın bitmesini bekliyorum

80 yaş üzeri annem ve babam için kasım-aralık (4. veya 5. ay ) planlaması yapıyorum

18-60 arası ve risk faktörü olmayan yakınlarım için henüz ek doz planlamıyorum