ABD yasalarına göre başkan adayı seçimden önce ölürse ne olur? Seçiciler Kurulu oylamasından önce aday ölürse ne olur? Başkan adayı yemin töreninden önce yaşamını yitirir ya da görevini yapamayacak hale gelirse süreç nasıl işler?

İşte ilk akla gelen soruların cevapları:

3 Kasım seçimi ertelenebilir mi?

Evet, ama bu pek olası değil. ABD Anayasası, Kongre’ye seçim tarihini belirleme yetkisi veriyor. ABD yasalarına göre, seçim her dört yılda bir kasım ayının ilk pazartesi gününden sonraki ilk salı günü yapılır.

Demokratların denetimdeki Temsilciler Meclisi, Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Senato oylama yapsa bile, seçimin ertelenmesine neredeyse kesinlikle itiraz edecek. ABD’de başkanlık seçimi hiçbir zaman ertelenmedi.

Seçimden önce bir aday ölürse ne olur?

Hem Demokratik Ulusal Komite hem de Cumhuriyetçi Ulusal Komite, üyelerini yeni bir aday için oy kullanmaya çağıran kurallara sahip. Ancak seçim zamanında bir adayı değiştirmek için geç olduğu görülüyor.

Ülkede 2.2 milyon kişiyi ilgilendiren erken oylama süreci başladı. Pek çok eyalette oy pusulalarının değiştirilmesi için son tarih de geçti. Koronavirüs salgını nedeniyle yaygın olarak kullanılması beklenen posta ile oy pusulaları çok sayıda eyalette seçmenlere gönderildi.

Kongre seçimi ertelemedikçe, adaylardan biri 3 Kasım’dan önce ölse bile seçmenler Cumhuriyetçi Trump ile Demokrat Joe Biden arasında seçim yapacak. Ancak kazanan ölürse, yeni bir dizi soru ortaya çıkıyor.

Seçiciler Kurulu oylamasından önce aday ölürse ne olur?

ABD’de seçim kanunları gereği başkanlık seçimlerini en çok oyu alan aday değil, toplam 538 delegenin yarıdan bir fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday kazanıyor.

Adına “Seçiciler Kurulu” (Electoral College) denen bu sistemde seçmenler aslında, başkanı belirleyecek toplam 538 delegeye oy veriyor.

Trump’ın durumunda Cumhuriyetçi Parti Ulusal Komitesi (RNC) başkanlık için yeni bir aday belirleme hakkına sahip. Ancak seçime kısa bir süre kaldığı için seçim sürecini halihazırda başlatmış ya da seçmenlerin adresine oy pusulalarını göndermiş birçok eyalette, oy pusulaların üzerinden Trump’ın ismini kaldırmak mümkün olmayacak. Böylece Trump için kullanılan oyların da Cumhuriyetçi Parti’nin göstereceği yeni adayın hanesine yazılması söz konusu olabilir.

Seçim Kurulu seçmenleri, başkanlık için oy kullanmak üzere 14 Aralık’ta bir araya gelecek.

Seçmenleri bağlayan eyalet yasalarının çoğunda bir aday ölürse ne yapılacağı konusu tartışmalı. Michigan yasası, seçmenlerin oy pusulasında görünen kazanan adaylara oy vermesini gerektiriyor. Indiana yasası, aksine, aday ölürse seçmenlerin bir partinin yerine geçmesi gerektiğini belirtiyor.

Seçiciler Kurulu oy verdikten sonra, Kongre onaylamasından önce kazanan ölürse?

Seçiciler Kurulu’nun oylamasından sonra, Kongre sonuçlarını onaylamak için 6 Ocak’ta toplanır. Bir başkan adayı, seçim oylarının çoğunluğunu kazanıp ölürse, Kongre’nin durumu nasıl çözeceği tam olarak belli değil.

ABD Anayasası’nın 20. ek maddesine göre, seçilmiş bir başkanın görevine gelmeden önce ölmesi ya da görevini yapamayacak hale gelmesi durumunda, bu başkanın yardımcı adayı başkanlık görevine geçiyor. Başkan yardımcısı bu görevi yürütmek istemezse yerine başka bir aday göstererek, 20 Ocak’taki yemin töreninden sonra görevinden ayrılabiliyor.

Kongre ölen bir adayın oylarını reddederse ve bu nedenle kimsenin çoğunluk kazanmadığını tespit ederse, Temsilciler Meclisi, bir sonraki başkanı en çok oy alan üç aday arasından seçer.

Başkan adayı yemin töreninden önce yaşamını yitirir ya da görevini yapamayacak hale gelirse ne olur?

ABD Anayasası uyarınca, Kongre’nin sonucu onaylamasından iki hafta sonra, 20 Ocak’ta cumhurbaşkanı seçiliyor. Başkan seçilen kişi ölürse, gelecek dönem başkan yardımcısı 20 Ocak’ta yemin ediyor.