Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) hazırladığı Öğretmenlik Mesleği Kanunu teklifi üzerindeki görüşmeler TBMM Genel kurulunda devam ediyor.

Kanun teklifi, öğretmenlerin seçilmesi, yerleştirilmeleri, atanmaları, hakları, ödev ve sorumlulukları, ödül ve cezaları gibi öğretmenlik mesleğine ilişkin konulara ilişkin maddeler yer alıyor. Kanun teklifinde ayrıca tartışma yaratan Milli Eğitim Akademisi'nin kurulması, görevleri, yapısı ve personeli gibi konular düzenleniyor.

Ancak öğretmenler söz konusu kanun teklifine karşı çıkıyor. Eğitim-Sen, Eğitim-İş gibi sendikaların da aralarında bulunduğu pek çok öğretmen birliği, öğretmenlerin yıllardır talep ettiği hiçbir konunun Öğretmenlik Mesleği Kanunu teklifinde yer almadığını vurguluyor ve kanun teklifinin geri çekilmesi gerektiğini savunuyor.

Kanunun geri çekilmesi talebiyle dün TBMM'ye yürümek isteyen öğretmenler polis tarafından durduruldu. Polisin biber gazı müdahalesi sonrasında oturma eylemi yapan ve tekrar yürümek isteyen öğretmenlerden 11'i gözaltına alındı. Sendikalar ve öğretmenler bugün de protesto eylemlerini sürdürdü.

Kanun teklifinde neler var?

2022 yılında Resmi Gazete'de yayımlanan ve 12 madde şeklinde düzenlenen Öğretmenlik Meslek Kanunu'nun bazı hükümleri Anayasa Mahkemesince iptal edilmişti. Yeniden düzenlenen kanun teklifi 39 maddeden oluşuyor.

Kanunun geçmesi halinde yaşanacak en büyük değişiklik yeni kurulacak Milli Eğitim Akademileri. Buna göre artık öğretmen atamalarına akademi eğitiminden geçme şartı getirilecek. KPSS puanlarına göre kamuda istihdam edilecek öğretmenlerin Milli Eğitim Akademisi'nde 550 saat hazırlık eğitimine tabi tutulması öngörülüyor.

Bu süreçte genel sağlık sigortası yapılacak "öğretmen adayları" asgari ücretten de düşük bir tutara denk gelen ödemeyle geçinmek zorunda kalacak.

Milli Eğitim Akademileri'ne alınacak aday sayısı atama izni verilen pozisyon sayısını geçmeyecek. Örneğin 10 bin öğretmene kadro açıldıysa puanlama sistemine göre 10 bin öğretmen alınacak ve akademiyi tamamlayan herkes atanacak.

Kanun teklifinde öngörülen bir diğer dikkat çeken değişiklik öğretmenlik mesleğinin öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olarak üç kariyer basamağına ayrılması. Buna göre, uzman öğretmenlik unvanı için en az 10 yıl öğretmen olarak hizmet verme şartı aranacak. Başöğretmenlik unvanı için ise 10 yıl uzman öğretmen olarak çalışmanın yanı sıra kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının olmaması, akademi tarafından verilen uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik eğitim programlarının tamamlanması gerekiyor.

Kanun teklifindeki öngörülen diğer değişiklik ise öğretmene yönelik işlenen suçlarda cezaların yarı oranında artırılması. Düzenleme ile kasten yaralama, tehdit, hakaret, görevi yaptırmamak için direnme cezaları yarı oranda artırılacak ve bu değişiklik verilen hapis cezasının ertelenmemesi ve bazı suçlarda tutuklu yargılama yapılmasını sağlayacak.

Milli Eğitim Akademisi planlarına tepki

Eğitim sendikaları ve öğretmenler ise Öğretmenlik Meslek Kanunu teklifine tepki gösteriyor. Kanun teklifiyle ilgili değerlendirme metni yayımlayan Eğitim Reformu Girişimi (ERG), teklifin "öğretmenlerin çalışma ve yaşama koşulları, mesleğin itibarı" gibi alanlarda önemli ihtiyaçları dikkate almadığına, "öğretmenlerin iyi olma halini olumsuz etkileyebilecek ceza odaklı düzenlemeler" barındırdığına dikkat çekiyor.

Milli Eğitim Akademisi'nin kuruluşuna karar vermeden önce eğitim fakültelerinden resmi görüş alınmadığının altını çizen ERG, yeni kurumun eğitim fakültelerinin işlevsizleştirebileceği ve mevcut öğretmen yetiştirme kültürünün ve akademik birikiminin ortadan kaybolmasına sebep olabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası'nın (Eğitim-Sen) da açılması planlanan Milli Eğitim Akademileri'ne yönelik benzer eleştirileri var. Tele1 televizyonuna konuşan Eğitim-Sen Başkanı Kemal Irmak, yetkililere yönelttikleri "Milli Eğitim Akademisi'nde kimler eğitim verecek" sorusuna "Üniversitelerdeki eğitim fakültelerindeki hocalar" yanıtını aldıklarını söyledi. Irmak, "Zaten aynı hocalar eğitim verecekse neden böyle bir kurum olacak? Bir süredir eğitimi dinselleştirme, dini eğitime dönme eğilimi var. Bizce bu yeni kurulan Milli Eğitim Akademisi de Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ismini verdikleri yeni müfredata itiraz etmeyecek öğretmen seçmek için kuruluyor" ifadelerini kullandı.

"Öğretmen yoksulluğunu derinleştirebilir"

Eğitim sendikaları, kanun teklifinin öğretmenlerin maaşlarında herhangi bir iyileştirme öngörmemesini de eleştiriyor.

Uzun yıllardır bir meslek yasası bekleyen öğretmenlerin öğrenim sürecinden emekliliğe kadar haklarını koruyan bir yasaya ihtiyacı olduğunu söyleyen Eğitim-Sen Başkanı Kemal Irmak, öğretmenlerin emekli olmaları halinde maaşlarının yarısından daha azını aldıklarını ve buna yönelik hiçbir madde olmamasını eleştiriyor.

Öğretmen adaylarının akademideki eğitim sırasında çok düşük maaşlar alacağına dikkat çeken ERG de değerlendirmesinde, "akademi sonrasında ise atandıkları takdirde yine sözleşmeli öğretmen olarak istihdam edilecek olmaları, öğretmen yoksulluğunu derinleştirme ve mesleğin çekiciliği ile itibarını azaltma riskini taşıyor" ifadelerini kullanıyor.

ERG, kanun teklifine dair diğer eleştirilerini şöyle sıralıyor:

- Sözleşmeli ve kadrolu öğretmenlik arasındaki hak farklılıkları ortadan kaldırılmıyor.

- Ücretli öğretmenlik uygulaması sonlandırılmıyor.

- Atama bekleyen öğretmenlere, öğretmenlerin yaşam ve çalışma koşullarına, özerkliğine, emekliliğine ve meslek etiğine dair düzenlemeler bulunmuyor.

Özel sektördeki öğretmenler "taban maaş" istiyor

Kanun teklifinde yer almayan ve öğretmenlerden tepki çeken bir diğer konu ise özel sektörde çalışan öğretmenlerin "taban maaş" talebi.

Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası da 46 gündür bu taleple TBMM Meclis Parkı'nda "Eğitim Nöbeti" tutuyor. 2023-2024 eğitim öğretim yılında özel okullarda çalışan öğretmen sayısının 200 bine yakın olduğu düşünülüyor. Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası'na göre Türkiye'de özel okul öğretmenleri 17 bin ile 25 bin TL arasında maaş alıyor. Özel sektörde çalışan öğretmenler kamuda çalışan öğretmenlerle aynı maaşı almalarını güvence altına alan "taban maaşı düzenlemesinin" geri gelmesini talep ediyor.