Küresel yatırımcıların Türkiye’de doğrudan yatırım için getirdikleri sermayede yıllar itibarıyla devam eden gerilemeye karşılık, vatandaşlık kampanyalarının da etkisiyle son yıllarda hızla artan yabancılara gayrimenkul satışlarından elde edilen döviz gelirinde de bu yıl nisandan bu yana sert düşüş yaşanıyor.

Merkez Bankası’nın açıkladığı ocak-haziran dönemi ödemeler dengesi verilerine göre, geçen yıl ilk altı ayda 3 milyar 470 milyon dolar olan yurt dışı yerleşiklere gayrimenkul satış geliri, bu yıl aynı dönemde yüzde 36,6 düşüşle 2 milyar 201 milyon dolara geriledi. Banka’nın, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nden elde ettiği ve yurt dışı yerleşiklerin alımını yaptıkları gayrimenkullerin bedeli üzerinden toplulaştırılmış verilere göre hesapladığı söz konusu gelirlerin, bu yıl aylar itibarıyla bakıldığında nisandan itibaren sürekli azaldığı belirlendi.

Dünya gazetesinden Naki Bakır’ın haberine göre yabancıya gayrimenkul satış geliri geçen yılın aynı aylarına göre nisandaki yüzde 62,3, mayıstaki yüzde 40’lık düşüşlerin ardından, haziranda yüzde 79,6 oranında bir düşüş kaydetti. İlk çeyrekte 1 milyar 370 milyon dolar olan yabancıya gayrimenkul satış geliri, ikinci çeyrekte 870 milyon dolara düştü. İlk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28,2 artan söz konusu gelir, ikinci çeyrekte ise yüzde 65,4 düşüş gösterdi.

Döviz miktarı geçen sene rekor kırdı

Ulusal ekonomiye zincirleme ve devamlı katkı sağlayan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının aksine katkısı, satın alma için döviz getirme şeklinde bir seferlik olan yabancı gayrimenkul yatırımları, son yıllarda başta Ruslar ve Orta Doğu ülkeleri yurttaşları olmak üzere yabancıların konut alımları ile hızlı bir artış göstermişti. 2000’li yılların başlarında toplam doğrudan yatırım girişlerinde küçük bir paya sahip olan yabancı gayrimenkul yatırımları yoluyla Türkiye’ye giren döviz miktarı, 2022 yılının tümünde 6 milyar 273 milyon dolarla en yüksek düzeyine ulaşmış ve aynı zamanda doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını geçmişti.

Öte yandan TÜİK’in konut satış istatistikleri de yabancılara satılan konut sayısının bu yıl yarıya düştüğünü ortaya koyuyor. Buna göre geçen yılın ocak-haziran döneminde yabancılar Türkiye’den 35 bin 383 konut alırken, bu yıl aynı dönemde bu sayı 19 bin 275 adette kaldı. Yabancıya satılan konut sayısı yüzde 45,5 azaldı.

TÜİK verilerine göre aylık satış sayıları önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında yabancılara satışlar Temmuz 2022’den bu yana kesintisiz devam ediyor. TÜİK’in, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü veri tabanı TAKBİS sisteminde yabancı olarak tanımlanan, Türk asıllı olmayan ve vatandaşlıktan çıkarılma ile ilgili 4112 sayılı kanuna tabi olmayan kişilere yapılan satışların toplulaştırılmışı olan TÜİK verilerinde, aylara göre yıllık gerilemenin özellikle bu yıl haziran ayında yüzde 69,6’ya ulaştığı dikkati çekiyor.

İlk 6 ayda 2 milyar 470 milyon dolar

Küresel yatırımcıların, Türkiye’de tesis kurma ya da satın alma, modernize etme, üretim yapma amacıyla yaptıkları ve istihdam yaratan, teknoloji transfer eden, ihracat imkanları yaratan, milli gelir büyümesine katkı yapan ve cari açığın sağlıklı finansmanına yarayan doğrudan sermaye yatırımlarında son yıllarda yaşanan düşüş de devam etti.

İlk altı ayda doğrudan sermaye yatırımları kapsamında ülkeye 2 milyar 470 milyon dolarlık bir giriş yaşanırken, tasfiyeler düşüldükten sonra net giriş ise 2 milyar 318 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Net doğrudan sermaye girişi geçen yılın eş dönemine göre yüzde 29,2 azaldı.

Anılan dönemde yabancı firmaların Türkiye’deki grup şirketlerine kullandırdıkları krediler ve geri ödemeler ise yüzde 24,7 artışla 308 milyon dolar oldu. Böylece “doğrudan yabancı sermaye yatırımı”, grup şirketlerine kredi ve ödemeler ile “yabancı gayrimenkul yatırımı” olmak üzere üç kanaldan ülkeye giren toplam doğrudan yatırım miktarı ilk altı ayda 4 milyar 827 milyon dolar olurken, geçen yılın aynı dönemindeki girişin yüzde 30,9 altında kaldı.