Türkiye’de son yıllarda et fiyatlarında yaşanan sert artış, et ithalatını rekor seviyelere taşıdı. Et ve Süt Kurumu (ESK) özellikle 2023’ten itibaren yoğun biçimde ithalata yönelirken, alım ve satış süreçlerinin şeffaf olmaması tartışmaları büyütüyor.

Yapılan incelemeye göre, 2023’ten bu yana Avrupa’dan gerçekleştirilen en büyük et ithalatı sözleşmeleri ile ESK’nın İstanbul’daki kombinası üzerinden dağıtım yaptığı şirketler netleşti. Son üç yılda ithal edilen 93 bin ton etin yarısının tek bir şirketten alındığı, piyasaya sunulan ithal etin ise büyük oranda 5-6 şirketin kontrolünde olduğu görülüyor.

İTHAL ETİN YARISI TEK ŞİRKETTEN

Halk TV’den Bahadır Özgür’ün köşe yazısında yer alan verilere göre Avrupa’dan yapılan ithalat Polonya, Macaristan, Romanya, İtalya, Fransa, Belçika ve Ukrayna’daki toplam 9 şirket üzerinden yürütülüyor. 2023–2025 döneminde bu şirketlerden alınan et miktarı 92 bin 700 tona ulaştı; ödenen tutar ise 20,8 milyar lira oldu.

Bu dönemde ithal edilen etin 47 bin 900 tonu, yani yüzde 51’i, Polonya merkezli Polonia Beef’ten temin edildi. Şirkete ödenen ücret 10,4 milyar lira olarak kaydedildi. İkinci sırada 23 bin tonla Fransız Groupe Bigard bulunuyor.

İTHAL ETİN PİYASAYA DAĞITIMI

ESK’nın İstanbul’daki kombinadan yapılan satışlar, ithal etin yarısından fazlasının yalnızca 5-6 şirket üzerinden piyasaya ulaştığını gösteriyor. ESK, bu etleri maliyetine yakın bir fiyatla özellikle geniş dağıtım ağına sahip market zincirlerine veriyor. Ancak denetim süreçlerinin ne kadar işlediği tartışma konusu olmaya devam ediyor.

2023’ten bu yana dağıtılan 93 bin ton ithal etin 14,1 bin tonu Happy Center’ın sahibi Altun Gıda’ya satıldı. Onu 11,6 bin tonla Tarım Kredi Et Ürünleri AŞ. izledi. Üçüncü büyük alıcı 6,8 bin tonla Kim Marketler’in sahibi Ersan Alışveriş Hizmetleri AŞ. oldu. Onur Marketler’i bünyesinde barındıran Özcan Alışveriş Hizmetleri AŞ. 6,7 bin tonla dördüncü sırada yer alırken, Anpa Gross 4,2 bin tonluk payıyla beşinci sırada bulunuyor. Ardından Altunlar Gıda ve Bicen Mağazacılık geliyor.

Bu şirketler toplam dağıtımın yüzde 54’ünü oluştururken, geri kalan 427 firmanın payı yüzde 46’da kaldı.

KRİZ DERİNLEŞİYOR

Türkiye’nin kırmızı et üretimi 2024 yılında yüzde 11,7 düşüş gösterdi. 2025’te daha büyük bir gerileme bekleniyor. Yerli üretimdeki çözülme nedeniyle ithalatın genişlemesi kaçınılmaz hale gelirken, bu durum ithalatı şirketler için daha kârlı bir alan haline getiriyor.