Ankara Üniversitesi, 82 yıl önce ebediyete intikal eden Cumhuriyet'in kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk için İstanbul ve Ankara'da düzenlenen cenaze törenlerinden oluşan üniversite arşivindeki fotoğrafları paylaştı.

Üniversiteden yapılan açıklamada, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk için İstanbul ve Ankara'da düzenlenen cenaze törenlerinde çekilen ve Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü arşivinde tutulan 36 fotoğrafın birçoğunun ilk kez gün yüzüne çıktığı kaydedildi.

TBMM Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığınca da Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu, cesur ve unutulmaz önderi Mustafa Kemal Atatürk'ün cenaze merasimine ait çok özel belge, fotoğraf ve gazetelerin yer aldığı "Dolmabahçe'den Etnografya'ya" kitabı hazırlandı.

Atatürk, 10 Kasım 1938'de Dolmabahçe Sarayı'nda saat dokuzu beş geçe hayata gözlerini yumdu.

Atatürk'ün naaşı, Dolmabahçe Sarayı salonunda özel bir katafalka yerleştirildi. Türk bayrağına sarılı ve başında silah arkadaşlarının nöbet tuttuğu tabut, üç gün süreyle milletin ziyaretine bırakıldı.

20 Kasım'da Ankara'ya nakledilen Atatürk'ün naaşı, 21 Kasım'da törenle Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrine koyuldu.

Naaş, 10 Kasım 1953'de düzenlenen devlet töreniyle Etnografya Müzesi'ndeki kabirden alınarak Anıtkabir'e nakledildi.

TBMM ile Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı'nın ortak çalışmasıyla hazırlanan "Belgelerle Dolmabahçe'den Etnografya'ya" adlı eserde, Atatürk'ün hastalığıyla ilgili Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği'nce ilk resmi açıklamanın yapıldığı 30 Mart 1938'den naaşının geçici olarak koyulduğu Etnografya Müzesi'nde 21 Kasım 1938'de düzenlenen cenaze törenine kadar geçen süreç ayrıntılarıyla aktarıldı.

Eserde, ağırlıklı olarak 10 Kasım'da Atatürk'ün vefatından başlayarak 21 Kasım'da Etnoğrafya Müzesi'ndeki geçici kabrine nakline kadar gerçekleşen olaylar; vefatın duyurulması, cenaze töreninin planlanması, katılacak yerli ve yabancı heyetler, çıkarılan kanunlar, İstanbul, Ankara ve taşrada yapılan merasimler, temsil-ağırlama ve her türlü organizasyon gün gün Cumhuriyet Arşivi belgeleri, TBMM cerideleri, resmi gazete, fotoğraflar ile ulusal ve yerel gazetelerden istifade edilerek ortaya konulmaya çalışıldı.

Eserde, Fransız Prof. Dr. Noel Fissenger tarafından muayene edilen Atatürk'ün "sağlık durumunda endişe edilecek bir durum olmadığı"na ilişkin, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin yaptığı açıklama da yer aldı.

Atatürk'ün kendi el yazısıyla kaleme aldığı vasiyetnamesi, vefat ettiğine dair doktor raporu ile hükümetin bu konudaki resmi açıklamasının bulunduğu kitapta, Atatürk'ün naaşını ziyaret ettikten sonra Dolmabahçe Sarayı'ndan ağlayarak çıkan vatandaşlar, Atatürk'ün naaşının Dolmabahçe Sarayı'ndan ayrılışı, Ankara İstasyonu'nda Atatürk'ün naaşının trenden indirilişi, naaşın, Etnografya Müzesi'nde hazırlanan katafalka yerleştirilmesi ile Atatürk için yurt genelinde düzenlenen cenaze merasimini yansıtan fotoğraflar da kullanıldı.

TBMM Başkanı Mustafa Şentop, eser için kaleme aldığı ön sözde, TBMM olarak Gazi Meclisin açılışının 100'üncü yılı olması dolayısıyla yıl içinde, Meclis ve Cumhuriyet tarihine ilişkin kalıcı eserler hazırlanması noktasında büyük çaba gösterdiklerini belirtti.

TBMM'nin ve diğer devlet kurumların arşivlerinde yer alan belgelerden dönemin gazetelerinde çıkan haber ve makalelere, TBMM tutanaklarından hatıra kitaplarına ve akademik yayınlara kadar çok sayıda kaynağın araştırılması suretiyle hazırlanan zengin muhtevalı bu eserleri TBMM'nin 100'üncü yılı anısına milletin istifadesine sunmaya çalıştıklarını dile getiren Şentop, "TBMM'nin açılışının 100'üncü yılında, 10 Kasım 2020'de okuyucularla buluşan bu çalışma, Gazi Meclisimizin ilk başkanı, İstiklal Savaşı'mızın başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin banisi ve ilk Cumhurbaşkanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili, kamuoyunda yeteri kadar gündeme gelmeyen bir döneme ilişkin çok kıymetli bilgi ve belgeleri ihtiva ediyor." dedi.

Şentop, Atatürk'ün vefat etmesinden naaşının geçici olarak muhafaza edilmesine kadar olan süreci konu edinen eserde, Atatürk'ün hastalığıyla ilgili Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğince ilk resmi açıklamanın yapıldığı 30 Mart 1938'den, naaşının geçici olarak koyulduğu Etnografya Müzesi'nde 21 Kasım 1938'de düzenlenen cenaze törenine kadar geçen dönemi aydınlatan çok sayıda materyalin kullanıldığını kaydetti.

20'nci yüzyılın ilk yarısında milletin tarihine ve talihine tesir eden süreçte etkin şekilde sorumluluk üstlenen ve hayatını milletin istiklaline adayan Atatürk'ün, tarihte unutulmaz izler ve eserler bırakan büyük bir lider olduğunu vurgulayan Şentop, "Bu büyük liderin aziz milletimiz ile vedalaşma sürecini anlatan 'Dolmabahçe'den Etnografya'ya' isimli çalışma, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusuna karşı devlet ve milletçe yapılan son vazifenin ifası için geçirilen hüzünlü ve telaşlı günlerden kesitler sunuyor. Böylece yalnızca Türkiye'de değil gönül coğrafyamız başta olmak üzere tüm dünyada geniş bir alakayla takip edilen tarihi bir döneme ışık tutan önemli bir eser daha Gazi Meclisimizin açılışının 100'üncü yıl dönümü vesilesiyle literatüre kazandırılıyor." ifadelerini kullandı.

Şentop, eserin hazırlanmasında ve yayımlanmasında emeğin geçenlere teşekkürlerini iletti.

İşte Ankara Üniversitesi'nin paylaştığı ve bazıları ilk kez yayınlanan fotoğraflar...