Türkiye’de son dönemde arka arkaya gelen tutuklama haberleri, başlatılan soruşturmalar cezaevlerindeki durumu yeniden tartışma açtı.

Ülke genelindeki 403 cezaevinde 1 Temmuz 2024 itibariyle 295 bin 64 hükümlü, 47 bin 462 de tutuklu olmak üzere toplam 342 bin 526 kişi bulunuyordu. O tarihte cezaevlerinin toplam kapasitesi 295 bin 328’di. 3 Şubat 2025 itibariyle ise cezaevlerinin mevcudu 335 bin 799’u hükümlü ve 56 bin 657’si tutuklu olmak üzere 392 bin 456’ya yükseldi. Aradan geçen 6 ayda tutuklu ve hükümlü sayısı yaklaşık 50 bin kişi birden arttı.

‘Mükerrer suçlar’ gündemde

AKP ve Adalet Bakanlığının üzerinde çalıştığı yeni yargı paketinde, ceza infaz sisteminde yapılacak değişiklik kapsamına mükerrer suçların cezaları da dahil edilecek. Mevcut mevzuatta, basit suç sayılan ve ‘mükerrer suç’ olarak tanımlanan suçları işleyenler, herhangi bir indirime tabi olmadan aldıkları cezanın tamamını cezaevinde geçirmek zorunda.

Türkiye gazetesinde yer alan habere göre; Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) ‘İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması hâlinde hükümlünün şartlı salıvermeden yararlanamayacağı’ hükmü bulunuyor. Bu nedenle mükerrer suç işleyenler, şartlı salıvermeden ve denetimli serbestlikten yararlanamıyor. Ancak diğer suçlar bakımından cezanın infazında belli indirimler uygulanıyor.

'Siyasi suçlar' nedeniyle cezaevinde bulunanlar daha önceki infaz düzenlemelerinden yararlanamamıştı. Bu düzenlemede de yararlanmaları beklenmiyor.

AKP döneminde çıkarılan bu düzenlemeler, adli suç olarak tanımlanan hırsızlık, cinayet, cinsel istismar, uyuşturucu gibi suçlamalardan cezaevlerinde kalanlara yarıyor.

‘Esas amaç suçluların rehabilite edilmesi’

AKP kaynakları, “Tüm suçlarda cezada bir infaz indirimine gidilirken sadece mükerrer suçlar için ayrım yapılması, verilen cezanın neticeleri bakımından adaletsiz bir sonuç ortaya çıkarıyor" diyerek, şunları aktardı:

"Esas amaç suçluların rehabilite edilip topluma kazandırılması. Ama mükerrer bir suçtan içerideysen iyi hâlli olsan bile bir indirim uygulanmıyor. Hiçbir teşvik olmadığı için mükerrer suçlular cezaevinde daha fazla sorun çıkarabiliyor. Bu durumda olanların iyi hâli teşviki, topluma kazandırılması için onlara da bazı indirimler uygulanması gerekiyor.”

‘İyi hâli teşvik etmemiz lazım’

Adalet Bakanlığı kaynakları da basit suçları tekraren işleyenlerin cezalarının tamamını cezaevinde geçirmek zorunda olduklarını hatırlatarak, “Onların cezalarının 4/4’ünü cezaevinde çekmeleri, iyi hâl açısından olumsuz bir durum. Yani iyi hâl sonuç vermiyor. Cezaevlerinde iyi hâli teşvik etmemiz lazım. 4’te 4’ünü cezaevinde tamamlamak yerine dörtte üçünü hapiste, kalanı dışarıda infaz olmalı. Cezaevlerinde cezasını çekerken iyi hâlli olursa dörtte üçünü çekip, gerisini şartlı salıverme olarak dışarıda geçirme olabilir” diye konuştu.

MHP de destekliyor

MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız da ‘terör hükümlülerine infazın 3/4 uygulandığı yerde, mükerrire 4/4 uygulamanın adil olmadığını’ dile getirerek, yeni yapılacak düzenlemeye destek vereceklerini açıklamıştı.

Cezanın 4'te 3'ünü yatacaklar

Yeni düzenleme hayata geçerse art arda suç işleyip cezaevine girenler ‘iyi hâlli olmaları şartıyla’ aldıkları cezanın tamamını değil, dörtte üçünü cezaevinde, kalanını dışarda infaz edebilecekler. Örneğin, mükerrer suç nedeniyle cezaevine giren biri 10 yıl ceza almışsa, bu kişi cezasının 7,5 yılı cezaevinde, kalan 2,5 yılını ise dışarıda infaz edebilecek. CMK’da basit yargılama usulleri adli para cezası veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlar için uygulanıyor. Bu kapsama giren suçlar arasında basit yaralama, hakaret ve tehdit gibi suçlar bulunuyor.