İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2025 Nobel Fizik Ödülü'nü John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis'e “elektrik devresinde makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfi” için verilmesini kararlaştırdı.

Karar, Nobel Ödülleri'nin resmi sosyal medya hesabından paylaşıldı. Açıklamada, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin, 2025 Nobel Fizik Ödülü'nü “elektrik devresinde makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfi için” John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis'e verilmesini kararlaştırdığı belirtildi.

Açıklamada şunlar kaydedildi:

"Bu yılın fizik ödülü sahiplerinin çip üzerinde yaptıkları deneyler, kuantum fiziğinin işleyişini ortaya koyan bir çalışma oldu.

Fizikteki önemli bir soru, kuantum mekanik etkilerini gösterebilen bir sistemin maksimum büyüklüğü sorusudur. 2025 Nobel Fizik Ödülü sahipleri, elektrik devresi ile deneyler yaparak, elde tutulabilecek büyüklükte bir sistemde, hem kuantum mekanik tünelleme hem de kuantize enerji seviyelerini gösteren bir çalışma yaptılar.

Bilgisayar mikroçiplerindeki transistörler, çevremizi saran yerleşik kuantum teknolojisinin bir örneğidir. 2025 Nobel Fizik Ödülü, kuantum kriptografi, kuantum bilgisayarlar ve kuantum sensörleri dahil olmak üzere yeni nesil kuantum teknolojisinin geliştirilmesi için fırsatlar sundu."

Keşif neyi sağladı?

3 bilim insanının Nobel almasını sağlayan keşif, kuantum hesaplamanın temelini oluşturan süper iletken kubitlerin (kuantum bitleri) geliştirilmesine ve böylece kuantum bilgisayarlar, kuantum kriptografi (güvenli iletişim) ve kuantum sensörler gibi teknolojilerin ilerlemesini sağladı. Bilgisayar çiplerindeki transistörler gibi mevcut kuantum tabanlı teknolojileri geliştirmekte rol oynayan keşif, daha hızlı ve verimli hesaplamalara kapı açtı.

2025 Fizik Nobel'i alan bilim insanlarının kısa biyografileri ise şöyle:

John Clarke

İngiltere doğumlu olan Clarke, Cambridge Üniversitesi'nden fizik alanında lisans ve doktora derecelerini aldı. Çalışmalarını ABD'de, California Üniversitesi, Berkeley'de deneysel fizik profesörü olarak sürdürdü. Kuantum mekaniği ve süperiletken kuantum cihazları alanında öncü çalışmalarıyla tanınıyor.

Michel H. Devoret

Fransa doğumlu Devoret, uygulamalı fizik alanında uluslararası bir üne sahip. Halen Yale Üniversitesi'nde Uygulamalı Fizik profesörü olan Devoret, aynı zamanda Google Kuantum Yapay Zeka (Google Quantum AI) bölümünde Baş Bilim İnsanı olarak görev yapıyor. Kuantum bilgi birimi olan kübitlerin (yapay atomlar) geliştirilmesine temel katkılarda bulunan Devoret, kuantum elektrodinamiği ve kuantronik alanlarının temellerini atmıştır.

John M. Martinis

ABD'li bilim insanı Martinis, California Üniversitesi, Santa Barbara'da fizik profesörü. Kuantum hesaplama alanındaki çığır açan çalışmalarıyla tanınan Martinis, doktora tezinde süperiletkenlerdeki kuantum bit (kübit) durumlarının gösterimini gerçekleştirdi. 2014-2020 yılları arasında Google Kuantum Yapay Zeka Laboratuvarı'nın başındaki isimdi ve pratik bir kuantum bilgisayar inşa etme çalışmalarına öncülük etmişti.