Pandemide varlık alımları yoluyla hükümet harcamalarını ve özel sektörü destekleyen merkez bankaları, bu dönemde bilançolarını toplamda yaklaşık 9 trilyon dolar büyüttü.

Enflasyondaki yükseliş nedeniyle gündemdeki ABD Merkez Bankası'nın (Fed) toplam varlıkları 8,2 trilyon dolara ulaştı. Bu rakam ABD'nin milli gelirinin yüzde 37'sine eşit.

Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) varlıkları ise toplamda 8 trilyon euroya (9,4 trilyon dolar) yaklaştı. Bu rakam da Euro bölgesi toplam ekonomik büyüklüğünün yüzde 75'ine eşit.

Japonya Merkez Bankası'nın (BoJ) bilanço büyüklüğü 719 trilyon yen (6,5 trilyon dolar) seviyesinde. Bu rakam da Japonya milli gelirinin yüzde 133'üne eşit.

FED SENEYE 9 TRİLYON DOLARA ULAŞACAK

Fed, aylık 120 milyar dolarlık tahvil (borç senedi) ve ipoteğe dayalı menkul kıymet alım programını azaltma takvimini tartışmaya başlasa da bilanço büyümesinin devam etmesi bekleniyor.

Tahminler, Fed bilançosunun 2022 sonunda 9 trilyon dolara ulaşması ve sonra yatay seyretmesi yönünde.
2008 ortasında Fed bilanço büyüklüğü yaklaşık 900 milyon dolar seviyesindeydi.

Önce 2008 finansal krizi, sonra da pandemi nedeniyle dolar muslukları açıldı ve bilanço 13 yılda neredeyse 10'a katlandı.

KAMUNUN VE ÖZELİN BORÇLANMASI FONLANIYOR

Merkez bankaları, hem faiz indirimleri hem de varlık alımları yoluyla dünya genelinde pandemi sırasında ekonomileri destekledi.

ABD, AB ve Japonya'da devasa kamu harcamaları için çıkarılan tahviller, yani borçlanma, merkez bankaları tarafından finanse edildi.

Örneğin, ABD'nin federal kamu borcu, son bir yılda yaklaşık 2 trilyon dolar artışla 28,5 trilyon dolara ulaştı. Bu rakam, ABD'nin milli gelirinin yüzde 128'ine denk.

2019 sonundan Temmuz 2021'e kadar olan dönemde ABD'nin federal borcundaki artış ise 5,3 trilyon dolar oldu.

Merkez bankalarının para musluklarını açmasının ekonomik toparlanmaya katkı sağlasa da esas olarak varlık fiyatlarının artmasına ve dolayısıyla da zengin ile yoksul arasındaki gelir uçurumunun derinleşmesine neden olduğu eleştirileri de yapılıyor.

KÜRESEL BORÇ BİR YILDA 31,7 TRİLYON DOLAR ARTTI

Merkez bankalarının bilançosu büyürken, küresel borçlar da artıyor. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) verilerine göre, 2021’in ilk çeyreği itibarıyla küresel borç 289 trilyon dolar seviyesinde bulunuyor.

Pandemi yılı olan 2020’de küresel borç, 31,7 trilyon dolar arttı.

Borcun 203 trilyon doları gelişmiş ülkelere, 86 trilyon doları gelişmekte olan ülkelere ait.