Gazeteci Çiğdem Toker, Proje finansman ve uygulama yöntemi olan Kamu Özel İş Birliği’nin (KÖİ) Yap İşlet Devret (YİD) modeliyle yaptırılan Çukurova Havalimanı'nın geçen hafta sonu hizmete açılmasının ardından değerlendirmede bulundu.

Çukurova Havalimanı'nın KÖİ projeleri kapsamında elde edilen kazançlardan yüzde 25 yerine yüzde 30 vergi alınacak olan 45'inci yükümlü olduğunu yazan Toker, "Bütçeden bu şirketlere ayrılacak kaynağın artması anlamına geliyor elbette. 2024 yılı bütçesinde, otoyol, köprü, tünel ve şehir hastaneleri işletici şirketlerine yapılacak ödemeler için toplam 162,3 milyar TL kaynak ayrılmıştı. Bakalım yıl sonu geldiğinde, bu tutarın ulaştığı büyüklük ne olacak" dedi.

Toker'in yazısının ilgili kısmı şöyle:

"Şu anda bölgede havayolu ulaşımı açısından zorunlu istikamete dönüşen Çukurova Havalimanı’nda verilen garantileri geçtiğimiz günlerde Prof. Uğur Emek, Karar gazetesindeki köşesinde açıkladı. Yolcu kapasitesini 8 milyon kişi olduğunu anımsatan Emek’in aktardığı bilgilere göre:

-25 yıl için kira olarak DHMİ’ye toplam 297 bin 100 avro+KDV avro ödeyecek olan şirkete, toplamda 126 milyon 421 bin 212 avro gelir garantisi verildi.

Bu da bugünün kuruyla yaklaşık 4,7 milyar TL’ye karşılık geliyor.

* * *

Çukurova Havalimanı’nı 25 yıl süreyle işletecek olan Kozuva Şirketler Grubu’nun bu amaçla kurduğu şirketin “45. Mükellef” olarak bütçeye eklendiğini söyleyebiliriz. Bu sayı, bütçeden her yıl kaynak ayrılan, garantili Yap İşlet Devret ve Yap Kirala Devret modelli projeleri işleten müteahhitlik şirketlerini ifade ediyor. 3. Köprü, Osmangazi Köprüsü, Çanakkale Köprüsü, Kuzey Marmara Otoyolu, Adana Niğde Otoyolu, Avrasya Tüneli, 3. Havalimanı, Zafer Havalimanı gibi akla ilk gelen ulaştırma altyapı projelerinin yanı sıra hizmete açılmış durumdaki şehir hastanesini işleten şirketlerin toplam sayısını yani.

Takip eden okurlar anımsayacaktır; geçtiğimiz haftalarda TBMM’de kabul edilen vergi yasası için hazırlanmış bir Etki Analizi’nden söz etmiştim. O analizde, KÖİ projeleri kapsamında elde edilen kazançlardan yüzde 25 yerine yüzde 30 vergi alınacak olan yükümlü sayısı 44 olarak kayda geçmişti.

Beş değil, on değil, on beş değil; her birini şirket şirket kamuoyunun yakından bildiği büyük müteahhitlik şirketlerinden oluşan bu 44 yükümlüden oluşan listeye Çukurova Havalimanı müteahhidi de eklenecek. Bütçeden bu şirketlere ayrılacak kaynağın artması anlamına geliyor elbette.

2024 yılı bütçesinde, otoyol, köprü, tünel ve şehir hastaneleri işletici şirketlerine yapılacak ödemeler için toplam 162,3 milyar TL kaynak ayrılmıştı.

Bakalım yıl sonu geldiğinde, bu tutarın ulaştığı büyüklük ne olacak. Döviz kurlarındaki artış ve ABD ile Avrupa enflasyonlarına göre yapılacak artış oranlarına ek olarak, yeni eklenen şirketler de bütçeden aktarılacak kaynağı katlayacaktır."