Türkiye’de tarımsal üretim sorunlar devam ediyor, TBMM tatile girmesi ile bölgesinde köy ve kasabalarda çiftçilerin sorunlarını yerinde dinlemeye devam eden CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, Niğde’nin Ulukışla ilçesinde ilçe başkanı Hüseyin Toker ve il genel meclis üyesi Celal Gülercan’la buğday tarlasında buğday üreticisi Murat Dündar’ı görüştü.

Tarlada yapılan bu görüşme, artan girdi maliyetleri, buğday alım fiyatlarının mazot karşısında yaşadığı değer kaybı, düşen rekolte ve düşük alım fiyatları nedeniyle üreticinin  yaşadığı sorunlar konuşuldu.

REKOLTEDE DÜŞÜŞ SÜRÜYOR, ÇİFTÇİ UMUTSUZ

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, buğday ve arpa üretiminde yaşanan düşüşe dikkat çekerek, “Buğday ve arpada bu yıl çiftçi mutlu olmadı. Geçtiğimiz yıllarda rekolte daha yüksekti. Bu yıl rekolte düştü. Önümüzdeki yıl da bu şekilde devam ederse buğday ve arpa üretimindeki düşüş sürecek. 2023 yılında Türkiye'de 22 milyon ton buğday üretilmişti. 2024 yılında bu miktar 20 milyon 800 bin tona düştü. 2025 yılında TÜİK'in ilk bitkisel üretim tahminine göre buğday üretiminin 19 milyon 600 bin ton olacağı belirtildi. Ancak kuraklığın etkisiyle bu tahminin de altında bir rekolte gerçekleşmesi bekleniyor,” diye konuştu.

MALİYET 18,80 LİRA, ALIM FİYATI 13,50 LİRA

Arpa üretimindeki düşüşe de dikkat çeken Ö. Fethi Gürer, “Arpada da benzer bir durum söz konusu. 2023 yılında 9 milyon 200 bin ton arpa üretilmişti. 2024 yılında bu miktar 8 milyon 100 bin tona düştü. 2025 yılı tahmini ise 7 milyon 500 bin ton. Bu düşüşlerin temel nedenlerinden biri çiftçinin artan girdi maliyetlerine karşılık, ürünün alım fiyatının düşük belirlenmesi. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) bu yıl buğday için 13 lira 50 kuruş fiyat belirledi. Oysa elimizdeki verilere göre, Niğde bölgesinde kuru tarımda buğdayın maliyeti 18 lira 80 kuruş, sulu tarımda ise buğdayın maliyeti 17 lira 25 kuruş. Çiftçi bu maliyetin altında ürün satmak zorunda kaldı,” ifadelerini kullandı.

İthalat rakamlarına da değinen Gürer, "İlk dört ayda 904 bin 318 ton buğday ithal edildi ve yurt dışına 227 milyon 400 bin dolar ödendi. Bu ithalat hâlâ devam ediyor" diyerek yerli üreticinin dışlandığına işaret etti.

KURAKLIK BİÇERİ DURDURDU

Buğday üreticisi Murat Dündar,

“Kuraklık nedeniyle verim düşük. Çoğu yerde biçer çalışmadı. Bazı yerleri sürdüler, 2026’nın baharına kadar ekim yapılmayacak. Rekolte birçok yerde 75 kiloyla 150 kilo arasında değişti.”

Gürer ise, “Kuru tarımda buğday verimi TÜİK’e göre ortalama 270 kilo olması gerekirken, 75 ila 140 kiloya kadar düştü. Girdi maliyetleri artarken verimin düşmesi çiftçiyi ciddi anlamda zorladı,” diyerek verim düşüşüne dikkat çekti.

MAZOT HESABI: 462 LİTRE YERİNE 245 LİTRE

Girdi maliyetlerindeki artışa özellikle dikkat çeken üretici Murat Dündar,  “Girdi maliyetleri arttı. Mazot fiyatları yükseldi. 2025 yılında TMO buğday fiyatını 13.500 TL, arpa fiyatını 11.000 TL olarak açıkladı. 2023 yılında buğday fiyatı 9.250 TL, arpa fiyatı ise 7,5 TL idi. Ancak 2025’te bu fiyata karşılık çiftçi sadece 245 litre mazot alabiliyor. Oysa 2023’te aynı parayla 462 litre mazot alınabiliyordu. Yani çiftçi sadece mazot üzerinden baktığında bile yaklaşık 220 litrelik bir kayba uğruyor. Gelir-gider dengesi ciddi anlamda bozuldu,” şeklinde konuştu. 

Murat Dündar, sorunların sadece mazotla sınırlı olmadığını vurgulayarak şunları ekledi:

“Sadece mazotla da bitmiyor iş. Bunun gübresi var, icarı var, motorun yıpranması var, kendi iş gücünün kaybı var, ilaç giderleri var. Bunların altından kalkmak her geçen yıl daha büyük bir sorun haline geliyor. Bu yıl bazı tarlaları sürdüm ama 2026 da böyle kurak geçerse ekim yapmayacağım. Her yıl zarar ediyoruz.”

“GEÇEN YIL 450 BİN LİRA ZARAR ETTİM”

Gürer”

“Özellikle kuru tarım yapan bölgelerde kuraklık devam ederse önümüzdeki yıllarda bu üretimin sürdürülmesi zorlaşacak. Yani daha önceki yıllara göre kuraklık nedeniyle daha az ürün alınca gelir-gider dengesi bozuldu, siz de ürün desenini değiştirmek zorunda kalacaksınız?”

Bunun üzerine Murat Dündar, “Geçen yıl ekim ortalamasını, kaldırdığım mahsulü, arpayı, buğdayı hesapladım. Hepsini sattım. Ama 2024 yılında 450.000 TL içeri girdim. Yani cepten gitti. Ne yaptık? Hayvanlardan karşıladık. Oradan hayvanları sattık, oradan oraya aktardık. Ziraat Bankası’ndan kredi çektik, kooperatiften kredi çektik. Oradan yem aldık, buradan yem aldık, kredi kartlarını doldurduk, boşalttık. Böyle böyle yuvarlanıyoruz. Ama nereye kadar gideriz bilmiyorum. Bir yerde son durak olacak. Çiftçilikten başka yapacak bir iş de yok. Mecburuz. Katkıda bulunalım diyoruz ama her yıl içeri gidiyoruz. Her yıl zarar ediyoruz. Çiftçiliği bitirdiler.”

ÇİFTÇİNİN 2 YILDA MAZOT KAYBI %47

Ömer Fethi Gürer, çiftçinin yaşadığı kaybı rakamlarla ortaya koydu:

“Mazot üzerinden değerlendirilecek olursa, son iki yıl içinde çiftçinin buğday ve arpada %47’lik bir kaybı var. Bu durumda çiftçi geliri artmıyor, çiftçi refahı sağlanmıyor. Doğal olarak da çiftçi üretimden uzaklaşıyor.”

GÜBRE FİYATLARI DA UÇT

Murat Dündar, “Baharda kooperatiften üre gübresini 19.000 liraya aldık, şimdi 27.000 lira. Yani sadece 4 ayda 8.000 lira fark oluştu. DAP gübresini 22.000 liraya aldık, şimdi 33.000 lira oldu. 4 ayda 11.000 lira fark var.”

Ömer Fethi Gürer, "Gübredeki fiyat artış, ilaçtaki artış, mazottaki artış durmuyor ama çiftçinin ürününden elde ettiği gelir aynı oranda artmıyor. Düşük alım fiyatı uygulanıyor. Uygulanan ekonomik modelde enflasyonun bedeli çiftçinin sırtına yüklenmeye çalışılıyor. Çiftçiye diyorlar ki, ‘Girdi maliyetlerine biz karışmayız.’ Orada piyasayı satıcı belirliyor. ürün fiyatını TMO açıkladığı zaman tüccar onun da altına fiyat veriyor. Çünkü açıklanan fiyat taban fiyatı değil.”

GİRDİ MALİYETİ ARTI MAKUL KAR

 CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Çiftçiyi korumak için mutlaka yeniden taban fiyat uygulamasına dönülmeli ve çiftçiye Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından alım garantisi verilmelidir. TMO yurt dışından buğday ithal edip yabancı çiftçiye kazandıracağına, ülkemizin çiftçisini desteklemelidir. Çiftçinin maliyetleri artarken, çiftçinin ürettiği ürüne girdi maliyetlerini karşılayacak makul kâr verilsin” dedi.

1 KİLO BUĞDAY 13,50 LİRA, 1 SİMİT 15 LİRA

Bir simit örneğiyle tarım ürünleri ile tüketici fiyatları arasındaki adaletsizliği anlatan CHP’li Gürer, sözlerini şöyle noktaladı:

“1 kilo buğdaydan yaklaşık 8 tane simit elde edilir. Simit üreticisi haklı olarak diyor ki, ‘Susam var, maya var, kira var’ ve fiyatını artırıyor. En düşük simit 15 lira. Kafelerde, lüks restoranlarda 45 lira. Şimdi buradaki fiyatlara bakın; bir de tarlada bir yıl boyunca bu ürün için mücadele eden, ilacını, gübresini, tohumunu, işçiliğini, mazotunu, traktör giderini, biçer-döverini karşılayan çiftçinin ne kadar kazanmadığı açıkça ortaya çıkıyor. Çiftçi ürettiğinden kazanmıyor. Tüketici de pahalı ürün almak zorunda kalarak mağdur oluyor. Bu düzeni düzeltmesi gereken siyasi iktidar ise vurdumduymaz davranıyor. Ne çiftçiyi koruyor ne de tüketiciyi. Arada ise bu sistemden beslenenler zenginleşmeye devam ediyor.” dedi.