Türkiye'nin, Çin'den ithal edilen binek araçlara ilave vergi kararı alması otomobil piyasasında taşları yerinden oynattı. 8 Haziran'da Resmi Gazete'de yayımlanan düzenlemeye göre mevcutta elektrikli otomobiller için uygulanan yüzde 40'lık vergi tüm yakıt tiplerindeki araçlar için uygulanacak. Böylelikle Çinli markalara uygulanan vergi yüzde 50'yi bulacak. Karar, 8 Temmuz 2024 tarihinde yürürlüğe girecek.

Hükümetin ek gümrük vergisi kararına iş dünyasından destek geldi. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, yaptığı açıklamada ek verginin otomotiv endüstrisini koruyacak zorunlu bir adım olduğuna dikkat çekerek, "Dış ticaret açığımızın yüzde 40'ını Çin'den verirken, buna karşı endüstrilerimizi korumamız kadar normal bir şey olamaz" dedi.

Otomotiv sektörü temsilcileri ise, söz konusu vergi uygulamasının iç piyasada zaten yüksek seyreden fiyatları daha da artıracağına işaret ediyor. Uzmanlara göre, ortalama gelir düzeyindeki bir kişinin Türkiye'de sıfır otomobil alması "neredeyse imkansız" hale gelmiş durumda.

"Normal vatandaş otomobil alamaz"

DW Türkçe'ye konuşan Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Başkanı Aydın Erkoç'a göre yalnızca Çin menşeili otomobillere böyle bir ek vergi uygulanması, serbest piyasa dinamikleri açısından doğru değil. "Vergi yükseltilecekse tüm markalar için yükselmesi lazım" diyen Aydın Erkoç, Çin'e vergi uygulanması ile birlikte Avrupalı markaların da fiyat yükseltme yoluna gideceğine vurgu yapıyor.

Özellikle ikinci el piyasasında yaklaşık bir yıldır yüzde 70'lere varan bir düşüş olduğuna dikkat çeken Erkoç, "Son vergilerle birlikte ülkede ucuz araba almak isteyen normal vatandaş araba alamaz hale gelir. O nedenle ben önümüzdeki 6 ayda da piyasadaki durgunluğun süreceğini düşünüyorum. Enflasyon ve banka faizleri düşmediği sürece otomobil piyasası durgun olacak" diye konuşuyor.

Chery'den "Türkiye'de fabrika" açıklaması

Türkiye'de satışa sunulan 8 Çinli otomobil markası bulunuyor. 2024 yılı içerisinde iki yeni markanın daha pazara girmesi bekleniyor. Türkiye'de yüzde 8'lik payı ile otomobil piyasasında pazar payı en yüksek Çinli marka olan Chery'nin Türkiye Başkanı Si Fenghuo, ek vergi kararı sonrası yaptığı açıklamada, "Hükümetin vergi düzenlemesi kararına saygı duyuyoruz. Mevcut durumu göz önüne aldığımızda; bir taraftan yapılan değişikliklere uyum sağlamak için çalışırken diğer taraftan da ilgili bakanlıklarla beraber Türkiye'de fabrika inşasının ve Türkiye'de üretimin fizibilite analizine yoğun bir şekilde çalışıyoruz. En kısa sürede Türkiye'de üretim gerçekleştirebilmek için çaba içerisindeyiz" demişti.

Bir diğer Çinli marka MG'nin Türkiye distribütörü Doğan Trend Otomotiv'in CEO'su Kağan Dağtekin ise MG'nin Avrupa'daki ilk üretim tesisinin Türkiye'de kurulması için çaba sarf ettiklerini açıklamıştı.

Çin'den Türkiye'ye tarife tepkisi

Bu arada Çin Ticaret Bakanlığı ise, Türkiye'nin Çin malı binek araçlara uyguladığı tarifeye tepki gösteren bir açıklama yaptı. Yeni vergilerin kaldırılması çağrısında bulunan Çin Ticaret Bakanlığı, Türkiye'nin ek vergi kararına şiddetle karşı çıktıklarını ve ayrımcı tarifelerin kaldırılması çağrısı yaptıklarını duyurdu.

Türkiye otomotiv sektöründeki verileri işleyerek data hizmeti veren Cardata'nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, tüketicilerin 8 Temmuz'da yeni vergiler gelmeden, dolayısıyla fiyatlar artmadan otomobil alımını hızlandırabileceğini söylüyor.

"Yatırım yapıp yapmayacaklarını göreceğiz"

Çinli otomobillere yönelik ek verginin iç pazardaki yerli otomobil sayısının düşmesini engellemek ve Çinli şirketleri Türkiye'de yatırıma teşvik etmek için konulduğuna işaret eden Hüsamettin Yalçın, "Zaten ek vergi kararından sonra bazı Çinli firma yetkililerinden Türkiye'de yatırım yapılabileceği konusunda açıklamalar duymaya başladık hemen. Ama bu açıklamalar hayata geçer mi, onu göreceğiz" diyor.

"Pazar dinamikleri değişecek"

Bugüne kadar Çinli markaların uyguladığı düşük fiyatlar nedeniyle, Avrupalı markaların da fiyatlarını istedikleri gibi artıramadığına işaret eden Yalçın, "Bu ek vergi sonrasında Avrupalı markalara gün doğmuş olacak. Fiyatlarını yukarı çekecekler. Yılın ikinci yarısında otomotiv sektöründe dinamiklerin değişeceği bir pazar bekliyoruz" diye konuşuyor.

Öte yandan Çinli markaların güçlü mali yapılarını kullanarak, ek vergilere rağmen fiyatlarını düşük tutmayı tercih edebileceğine dikkat çeken Yalçın, "Türkiye'de faaliyet gösteren Çinli markalar bir şekilde kendilerini sübvanse ederler. Tüketicilere daha makul fiyatlarla giderler, vergileri fiyata çok yansıtmazlar diye düşünüyorum" şeklinde konuşuyor.

Elektrikli araçların payı artıyor

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği'nin (ODMD) son açıkladığı verilere göre, Türkiye'de otomobil ve hafif ticari araç toplam satışı ocak-nisan döneminde yıllık bazda yüzde 11,3 artarak 371 bin 438 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde "tam elektrikli" otomobil satış sayısı ise 2023'ün aynı dönemine göre yüzde 273 artışla 20 bin 255 oldu.

Benzinli otomobillerin satışlarda geçen yılın ilk 4 ayında yüzde 66,8 olan payı, bu yılın aynı döneminde yüzde 65,4'e geriledi. Dizel otomobillerin payı yüzde 17,8'den yüzde 11,1'e, otogazlı otomobillerin payı ise yüzde 1,3'ten yüzde 0,8'e geriledi. Bu dönemde tam elektrikli otomobillerin toplam satışlardan aldığı pay ise yüzde 2,1'den yüzde 6,9'a, hibritlerde yüzde 11,1'den yüzde 14,9'a yükseldi.

"Fiyatlar yüzde 45 artar"

DW Türkçe'ye konuşan ikinci el otomobil satış platformu Otomerkezi.net'in CEO'su Ali Karakaş, hem 7 Temmuz'da Avrupa Birliği'nin güvenlik paketine uyum kapsamında uygulanacak regülasyonlar hem de 8 Temmuz'dan itibaren Çinli otomobillere uygulanacak ek vergi otomobil piyasasında fiyatları yüzde 45'lere yakın yukarı çekeceğini belirtiyor.

Son aylarda yaygın şekilde yapılan indirim kampanyalarının 8 Temmuz'dan sonra ortadan kalkacağına işaret eden Karakaş, sıfır kilometre araçlardaki fiyat artışlarının durgun olan ikinci el piyasasını canlandıracağını dile getiriyor.

"İkinci el piyasası canlanacak"

Karakaş, şu görüşleri dile getiriyor:

"Yaklaşık bir senedir durgun hareket eden ikinci el piyasasına en büyük damgayı Çin menşeli araçlar vurmuştu. Çünkü tüketici Avrupalı ikinci el yerine sıfır kilometre Çinli markalara rağbet etmişti. Şimdi Çinli markaların fiyatlarındaki artış ikinci ele bir alan bırakacak. İkinci el tekrardan yükselişe geçecek ve bir senelik durgunluk son bulacak."

ABD ve AB de yeni vergiler koydu

Bu arada Avrupa ülkeleri de Çinli elektrikli araçlara yeni vergi koymak için harekete geçti. AB Komisyonu, Çin'de üretilen elektrikli otomobillere sağlanan sübvansiyonlar nedeniyle başlatılan soruşturma kapsamında alınan kararlara ilişkin açıklama yaptı. Açıklamada, "Komisyon, soruşturmasında Çin'deki elektrikli araç değer zincirlerinin adil olmayan sübvansiyonlardan yararlandığı geçici sonucuna vardı" ifadesi kullanıldı.

Buna göre, Avrupa Birliği (AB), Çin'de üretilen elektrikli otomobillerin AB üyesi ülkelere ithalatında 4 Temmuz'dan itibaren yüzde 38,1'e varan oranlarda ilave vergi getirmeye hazırlanıyor. AB, Çin'den ithal edilen elektrikli araçlara yüzde 10 vergi uyguluyordu. Öte yandan ABD de, geçen ay Çin'den ithal edilen elektrikli otomobiller için tarife oranını 4 kat artırarak yüzde 100'e yükseltmişti.